Christelijke opvoeding in een pluralistische samenleving
Christelijke opvoeding in een pluralistische samenleving betekent voor velen: relativisme en verlies aan identiteit. Enkele pedagogische overwegingen waarom pluralisme gepaard moet gaan met een sterke identiteitsbeleving voor kinderen.
| 1. Een pluralistische samenleving–wat is dat?2. Pedagogische uitdagingen in een pluralistische samenleving3. Het antwoord van de christelijke opvoeding4. De betekenis van christelijke opvoeding voor de pluralistische maatschappij |
Stellingen over het onderwerp:
Christelijke opvoeding in een pluralistische samenleving
| 1. De pluralistische samenleving is de enige samenlevingsvorm die recht doet aan de menselijke vrijheid en die de mens alle wegen opent om verantwoord te handelen. De prijs hiervoor is de veelvuldigheid of verscheidenheid.2. Deze veelheid van levenskansen en –normen in de pluralistische samenleving houdt ook gevaren in voor de persoonsontwikkeling van het kind.
3. Tot de belangrijkste pedagogische uitdagingen van de pluralistische samenleving behoren: 4. Deze schaduwzijden van onze samenleving zijn geen noodlot waarin wij ons maar zouden moeten schikken. De pluraliteit roept ons op tot voortdurende heroriëntatie, in het bijzonder ook op het terrein van de opvoeding. 5. Inde pluralistische samenleving hebben kinderen dringend behoefte aan een leefsfeer waarin vertrouwen en waardenzekerheid hun omringen. Hierin ligt een belangrijke opdracht voor het christelijk onderwijs. 6. De christelijke opvoeding oriënteert zich op het levensdoel van mensen. Het kind moet staan in een persoonlijke levensbetrekking tot God en van daaruit leren hoe het als Christen moet leven in een pluralistische samenleving. 7. Het methodische grondprincipe van christelijke opvoeding is de liefde, zoals die ons in Jezus Christus als de liefde van God tegemoet komt. 8. Voor de pluralistische samenleving levert het christelijk onderwijs een belangrijke bijdrage tot de waardenoriëntatie. 9. Christelijke opvoeding is ook gericht op emancipatie. Zij ziet echter de werkelijke onvrijheid van de mens in zijn gebondenheid aan het egoïsme, in een levenswandel die los staat van God. Echte vrijheid is een nieuw leven in betrekking tot God. 10. Christelijke opvoeding helpt jonge mensen om antwoorden te vinden op de vraag naar de zin van het leven en de identiteit van hun persoon. |
Hieronder wordt het vierde deel van de lezing weergegeven. Het hele EDUkatern is op ons kantoor verkrijgbaar.
4. De betekenis van christelijke opvoeding voor de pluralistische maatschappij
Als Christenen weten wij dat in een pluraal-geseculariseerde samenleving christelijke waarden niet meer vanzelfsprekend zijn. Toch mag van ons verwacht worden dat wij de door de overheid gegeven mogelijkheid gebruiken om in de verschillende levensterreinen ons geloof te betuigen.
4.1. Christelijke opvoeding biedt in de pluralistische samenleving een belangrijke bijdrage tot de waardeoriëntering, die daar juist zo problematisch is. Zij geeft namelijk een realistisch mens- en wereldbeeld door, richt zich op het doel en is consequent in het gebruik van de opvoedingsmiddelen. Daarmee biedt de christelijke opvoeding de voor jonge mensen noodzakelijke oriëntatiehulp in de onzekerheid van oriëntering die het gevolg is van het wereldbeschouwelijke pluralisme.
4.2. Christelijke opvoeding is ook bekend met het doel van de emancipatie, de bevrijding en het mondig-worden van de mens. De Bijbel ziet echter de eigenlijke onvrijheid van de mens in zijn afhankelijkheid van het egoïsme, in een levenswandel die los staat van God. Waar de Bijbel dan ook spreekt van ‘emancipatie’ (Gal. 4:1-7; Joh. 8:36) heeft zij het oog op de bevrijding van de mens uit de macht der zonde. De schijnbaar geëmancipeerde mens van de moderne maatschappij, die zonder God leeft, is niet werkelijk vrij. Hij wordt geleefd, omdat hij zich laat drijven door zijn driften en lusten en door de maatschappelijke ideologieën. Christelijke opvoeding wil de mens leiden naar de vrijheid in de relatie met God. Vrijheid is er alleen maar in de binding met het levensdoel waarvoor wij geschapen werden. Dat is voor de mens de gemeenschap met God. Alles wat hem van deze bestemming vervreemdt, is in strijd met het wezen van de mens en maakt onvrij. Werkelijk vrij kan de mens slechts zijn, wanneer hij zich terugvindt in zijn bestemming als schepsel Gods. In de gemeenschap met God vindt hij zijn grootst mogelijke ‘vrije ruimte’. In dit milieu komt hij ten volle tot zijn recht. In deze zin biedt christelijke opvoeding een effectieve bijdrage tot de emancipatie van de mens.
4.3. Door hun antwoorden op de existentiële vragen van het menszijn naar het ‘waarvandaan’ en het ‘waar naartoe’ van het leven biedt de christelijke opvoeding een beslissende bijdrage tot beantwoording van de vraag naar de zin van het leven. In de pluralistische samenleving wordt deze vraag des te klemmender gesteld en evenzo moeilijker te beantwoorden. De relatie met God bepaalt de mensen bij hun verantwoordelijkheid jegens God en de mensen (als rentmeester). Daardoor ontvangt het leven zijn oriëntatie op zin en doel.
4.4. Waar christelijke opvoeding uit liefde voor het kind ook grenzen moet stellen, draagt zij door de confrontatie met zulke grenzen, waarden, normen en autoriteiten ook bij tot het stabiliseren van de persoonlijkheid en het vinden van identiteit van de jonge mens. Juist in de puberteit heeft de jonge mens dringend behoefte aan vaste oriëntactiepunten en het zich laten gezeggen door autoriteiten, om daarin zijn eigen standpunt te kunnen bepalen en daarmee ook zijn eigen identiteit te bestemmen. Een verdere bijdrage om die identiteit te vinden ligt in de bijbelse boodschap, die de christelijke opvoeding aan het kind doorgeeft: “Je bent gewild.–Je hoort erbij.–Je bent nodig.”
4.5. In tegenstelling tot een eenzijdig op het rationele afstemde milieu, overvol van informatie en gericht op de materialistische levensstijl van de moderne mens, ziet de christelijke opvoeding de mens in een ander perspectief. Het kind ervaart liefde en geborgenheid en doet emotionele ervaringen op. Daardoor worden ook veel psychische manco’s opgevangen, waaronder kinderen in de pluralistische samenleving lijden.
4.6. Christelijke opvoeding biedt ook een constructieve bijdrage voor het samenleven in de pluralistische maatschappij:
Liefde, verzoening, wederzijds respect, dienst aan de naaste, schuldvergeving en de mogelijkheid van een nieuw begin door het geloof in Jezus Christus: dit zijn allemaal ordenende en helende factoren in het menselijk samenleven.
Christelijke opvoeding is een opvoeding tot vrede, omdat mensen die met God verzoend zijn ook bekwaam zijn in deze wereld vrede te stichten.
Als schepsel Gods weet de mens zich ook verantwoordelijk voor de schepping die God aan hem heeft toevertrouwd. Daarom is christelijke opvoeding ook een opvoeding tot een verantwoord omgaan met alles wat ons in natuur en milieu gegeven is.
4.7. Samenvattend kunnen wij vaststellen dat christelijke opvoeding in de pluralistische samenleving een belangrijke pedagogische bijdrage levert. Ook in het openbare schoolstelsel kunnen door het nastreven van christelijke waarden, tekenen worden opgericht. Op bijzondere wijze geschiedt dit echter door het oprichten van christelijke scholen (en in Nederland door die scholen opnieuw te bepalen bij de identiteit van christelijke opvoeding en onderwijs).
Dieter Velten