ADHD. - Bijbel & Onderwijs

Toen Jan ongeveer 6 jaar was, ging het niet meer op de ‘gewone’ basisschool. Met de diagnose ADHD ging hij naar het speciaal onderwijs. “Concentratie was het grootste probleem,” vertelt ‘ie, “steeds vaker werd het zo druk in m’n hoofd dat er iets ‘knapte. Als dat gebeurde, ging alles mis: praten en roepen door de klas, van m’n plaats lopen, het was allemaal heel vervelend, ook voor de andere kinderen… en voor de meester.”

Jan is nu 17 en we blikken samen terug op die tijd.

“Ik vond het helemaal niet leuk om naar die speciale school in de stad te gaan; maar gelukkig mocht ik één keer in de maand een dagje in m’n oude klas zitten en ik werd ook nog wel uitgenodigd op de verjaardagsfeestjes.” “Als kind was ik al vrij druk,” vertelt Jan, “ toen ik in groep drie zat, ben ik met m’n ouders naar het AZG (Academisch Ziekenhuis Groningen, nu AMCG) gegaan. Daar zijn onderzoeken geweest en hebben ze vastgesteld dat ik ADHD heb.”

Jan vertelt, dat hij toen ook medicijnen kreeg. Eerst iets wat hij niet meer weet, maar dat ook niet hielp en later Ritalin, dat wel hielp. “Ik werd rustiger in m’n hoofd, ik kon me langer concentreren, maar ik was ook eerder vermoeid.” Van z’n 6^e tot z’n 16^e heeft Jan Ritalin gebruikt.

Bij Saskia die in het laatste jaar van het VMBO zit, was dat anders.

Saskia heeft ook ADHD, maar kon aan geen enkel medicijn wennen. “Ik heb er wel zes verschillende gehad, maar ik voelde me er gewoon niet goed bij en het hielp ook niet.” Zij gaat nu naar de LWOO-afdeling van haar school (Leer-Weg Ondersteunend Onderwijs); dat is een klas met maximaal 16 leerlingen, met meer mogelijkheden voor individuele begeleiding. Als het even niet meer gaat, vraagt ze een ‘time-out’ of gaat ze naar de leerlingenbegeleider voor een gesprek. Ze heeft zichzelf aangeleerd om, door wat ze noemt ‘een bepaalde manier van denken,’ met haar moeiten om te gaan.

ADHD.

ADHD is een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. De afkorting komt van Attention Deficit Hyperactivity Disorder (in de volksmond: Alle Dagen Heel Druk). (Soms wordt de diagnose ADD gesteld, zonder de hyperactieve component dus.) ADHD is een combinatie van slechte concentratie, overbeweeglijkheid, rusteloosheid en impulsiviteit en staat beschreven in het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM ‘Diagnostisch en Statistisch Handboek van Geestesziekten’) van de American Psychiatric Association (APA Amerikaanse Psychiatrische Vereniging).

De DSM is hèt handboek in de wereld van de psychiatrische ziekten.

In de vierde editie (DSM-IV) staat voor ADHD dat individuen met deze stoornis moeite kunnen hebben met hun aandacht voor details of onzorgvuldige fouten kunnen maken in huiswerk of andere taken (criterium A1a). Onder criterium A1b staat vervolgens: Het werk is vaak slordig, nonchalant uitgevoerd zonder er veel over nagedacht te hebben. Zij (de leerlingen) lijken vaak met hun gedachten ver weg te zijn, alsof ze niet luisteren of niet horen wat er zojuist is gezegd (criterium A1c). 1) De overige criteria zijn varianten hier op.

Toename ADHD en Ritalingebruik.

ADHD groeide in de VS van 150.000 kinderen in 1970 tot een half miljoen in 1980, een miljoen in 1990 en momenteel zijn er zo’n 7 à 8 miljoen kinderen met de diagnose ADHD. In Groot-Brittannië steeg het aantal Ritalin recepten de afgelopen acht jaar van 2000 naar 160.000. 2) In het veel kleinere Nederland gingen er in 1999 eveneens 160.000 Ritalinrecepten over de toonbank van de apotheek. 3) Volgens het rapport van de Gezondheidsraad is het aantal voorgeschreven tabletten Ritalin sinds 1995 van 2,2 miljoen gestegen naar 22 miljoen in 1999. Een vertienvoudiging dus. 4)

Ritalin.

Ritalin (methylfenidaat hydrochloride) is het belangrijkste medicijn waarmee ADHD wordt bestreden. De Amerikaanse Drug Enforcement Administration (DEA ‘Drug Handhavings Bureau’) heeft Ritalin gekwalificeerd als een ‘klasse 2 drug’ wat ook door andere landen wordt onderschreven. Dat is dezelfde categorie als bijvoorbeeld cocaïne en amfetaminen (‘speed’ in de Amerikaanse volksmond). Het zijn drugs met een allerhoogst gevaar voor verslaving en misbruik. De Wereldgezondheidsorganisatie kwam dertig jaar geleden al tot dezelfde conclusie. Ritalin heeft sterke chemische overeenkomsten met amfetaminen en cocaïne en heeft ook dezelfde bijwerkingen.

In de VS staat Ritalin hoog op de lijst van gestolen drugs. Op straat wordt het verhandeld onder namen als ‘vitamin R’ en ‘R-Ball.’ Het wordt vermalen tot poeder om het op te snuiven of op te lossen in water. In een onderzoek onder ruim 44000 studenten in Indiana geeft 7 procent toe het tenminste één maal geprobeerd te hebben en 2,5 procent gebruikt het maandelijks of vaker. 5)

Bijwerkingen.

De bijwerkingen van Ritalin staan beschreven in de Physician’s Desk Reference 1999 (‘Dokters Bureau Referentie’) en zijn onder andere: zenuwachtigheid, slapeloosheid, overgevoeligheid (inclusief huiduitslag), koorts, anorexia, misselijkheid, duizeligheid en hartkloppingen. In het handboek van de huisarts staat vervolgens te lezen dat voldoende informatie over de veiligheid en de efficiëntie bij het gebruik van Ritalin op lange termijn niet bekend zijn.

Een document op de website van de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration) kondigt aan dat er vraagtekens zijn omtrent de veiligheid van middelen met de grondstof methylfenidaat. Onder andere Ritalin en Concerta (een ander medicijn tegen ADHD) blijken zeer negatieve psychiatrische effecten te veroorzaken. Het betreft: visuele hallucinaties, zelfmoordgedachten, psychotisch gedrag, agressie en gewelddadig gedrag. 6)

De FDA overweegt om de etiketten te laten wijzigen en stelt ook een onderzoek in naar andere stimulerende middelen die zijn goedgekeurd voor de behandeling van ADHD (28 juni 2005).
Volgens de Amerikaanse psychiater Peter Breggin, directeur van het Internationale Centrum voor de Studie van Psychiatrie en Psychologie, zijn afwijkingen in de hersenen vrijwel zeker te wijten aan een eerdere blootstelling aan een psychiatrische medicatie. 7) Ook meent hij dat ontwenningsverschijnselen bij stopzetting van Ritalin vaak leiden tot depressie, vermoeidheid en zelfmoordneigingen wat weer kan leiden tot nieuwe medicatie. Hij legt ook een verband tussen de toenemende agressiviteit en geweld op scholen en het gebruik van psychiatrische medicijnen. 8)

Farmaceutische industrie.

Volgens Dr. Pelsser van het ADHD Centrum in Eindhoven brengt een dieet bij meer dan de helft van de kinderen een behoorlijke vermindering van de klachten. In het interview met Radio Nederland Wereldomroep merkt Dr. Pelsser ook op dat het nadeel van medicijnen is dat er zo veel geld mee te verdienen valt. 9) Richard Scruggs heeft in de VS een landelijke rechtszaak aangespannen tegen de makers van Ritalin: Ciba Geneva Pharmaceuticals, ook bekend onder de naam Ciba-Geigy (opgekocht door Novartis AG, die is gefuseerd met Sandoz) in oktober 2000.

Hij beschuldigt hen ervan dat ze samen met de APA en de Amerikaanse belangenvereniging CHADD (Children And Adults With ADHD) in het geheim een frauduleuze samenwerking zijn aangegaan. Scruggs die eerder deel uitmaakte van het team advocaten dat de machtige tabaksindustrie op zijn knieën kreeg, beweert dat de definitie van ADHD teveel is gesterkt, zodat men meer Ritalin kon verkopen. 10)
Ook in Groot-Brittannië worden rechtszaken aangespannen tegen verscheidene gezondheidsdiensten inzake de verstrekking van Ritalin. 11)

Controversieel.

Het lijkt er op dat je over het onderwerp ADHD bijna alles kunt zeggen, zo ongeveer van: “Het bestaat niet en het is geen ziekte, want het valt met geen enkele test aan te tonen en de medicatie is ronduit gevaarlijk” tot “maar goed dat men tegenwoordig de deskundigheid heeft om deze ziekte/stoornis op te sporen en dat er zo’n geweldig medicijn voor is.” Het moet trouwens ook gezegd worden dat er niet weinig artsen/psychiaters/wetenschappers zijn die de eerste mening zijn toegedaan.* Feit is echter ook, dat er, zoals men ze vroeger noemde, hyperactieve kinderen zijn die door hun hyperactiviteit veel moeite hebben om in ons (reguliere) onderwijssysteem goed te kunnen functioneren.

De klassieke vraag laat zich stellen: is het middel erger dan de kwaal?

Maar dan: hoe erg is de ‘kwaal,’ of wordt, wat vroeger ‘vervelend gedrag’ genoemd werd en heel veel oorzaken kan hebben, nu als ziekte/stoornis bestempeld? In hoeverre speelt de inrichting van ons onderwijssysteem hierin een rol? Kernwoord voor het omgaan met ADHD is ‘struktuur.’ Hoe is het gesteld met de struktuur, het dagritme in onze gezinnen?

Diagnose.

De APA concludeerde in de DSM-III dat 8 van de 14 symptomen voldoende zijn om bij een kind ADHD vast te stellen. In 1994 werd die lijst uitgebreid tot 18 en onderverdeeld in 2 groepen. Nog maar 6 symptomen van 9 uit een groep voldoen aan een ADHD-diagnose. “Een diagnose waar geen specifieke test voor bestaat en die geen wetenschappelijke oorzaak kent. ADHD is geen hersenstoornis, omdat daar geen enkel bewijs voor te vinden is.”

Tot die conclusies kwamen zowel de National Institutes of Health Concensus Development Conference 1998 over ADHD, als de Amerikaanse Academie voor Kindergeneeskunde (2000). Tussen 1952 en 1994 vond de APA meer ongepast gedrag en groeide zijn DSM van 112 stoornissen en ziekten tot163 in1968,224 in1980,253 in1987 en374 inde 1994 editie. Een handboek dat zijn oorsprong vond tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar het was ontwikkeld om ‘afwijkend’ gedrag te groeperen. Bij het doornemen van de vele stoornissen kunt u trouwens ook Criterium 315.2 tegenkomen. Het is een ‘Opstelstoornis,’ waarbij een kind laag scoort met het schrijven van opstellen.

Kinderpsychiater Prof. Buitelaar, die zeker niet bekend staat als tegenstander van het gebruik van Ritalin, zegt in ‘Ublad Online’ dat het verschil tussen ziek en gezond zijn bij ADHD een glijdende schaal is en ook dat de afgrenzing arbitrair is. Hij pleit dan ook voor een aantal maatregelen, waaronder meer scholing van artsen, maar stelt ook dat de explosieve stijging voor een deel kan komen door de onderhandelingscultuur die is ontstaan bij artsen. “Als ouders zelf al de diagnose ADHD hebben gesteld, dan is het voor de arts vaak moeilijk om die mensen daar vanaf te praten.” 12)

Stappen.

Intussen heeft Saskia een aantal stappen ondernomen om beter met haar ADHD om te kunnen gaan: in de les, tijdens het werken aan opdrachten, mag ze haar MP3 speler aan hebben. Daardoor wordt ze minder gauw afgeleid. Ze heeft drie keer per week een coach die haar begeleid met het maken van haar huiswerk. Deze coach wordt betaald uit haar PGB (Persoons-Gebonden Budget). Verder probeert ze, als het te druk wordt in haar hoofd, door een stuk zelfdiscipline, zichzelf te dwingen aan één ding tegelijk te denken.

Lichtpuntjes.

Voor Jan bleek de diagnose en de daarop volgende stappen: medicatie, het speciaal onderwijs en de coach die hij kreeg toegewezen, een uitkomst. Jan is nu ongeveer een jaar van de Ritalin af. “Ik ben wat volwassener en ook wat rustiger geworden,” zegt hij. Hij ziet dankbaar terug op de tijd dat hij, omdat het thuis niet meer ging, enkele maanden bij zijn opa en oma kon wonen.

Op de vraag hoe het nu gaat zonder medicatie, antwoordt Jan: “Toen ik er mee stopte, was het alsof er een waas wegviel; het klinkt raar, maar vroeger kon ik, zeg maar, een paar honderd meter kijken en nu wel kilometers! Het was, alsof ik uit een soort tunnel kwam. Het helpt dat wij in ons gezin een dagritme hebben; we eten en bidden, bijvoorbeeld, ook samen. Als het druk wordt in m’n hoofd, kan ik ook met God praten, dat geeft me een rustig gevoel. Op een slechte dag vraag ik me wel ‘es af: waarom ging het zo slecht vandaag, waarom is mijn leven zo moeilijk? Maar ik kan altijd bij God terecht, ook met mijn emoties; Hij geeft lichtpuntjes als het donker is.”

Ref.:

1) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th edition. APA – Washington,

DC. 1994

2) Ritalin Ban Urged For UK Children Under Five – Liz Smith
http://www.wsws.org/articles/

3) Trouw, 8 februari 2001 – Werking ADHD-pil raakt omstreden – Edwin Kreulen

4) http://www.gr.nl/pdf.php?ID=178

5) Recreational Ritalin – Kids Now Using It for ‘Fun’ – Nicole Ziegler
http://www.rense.com/general/ritd.htm

6) http://www.fda.gov/

7) Toxic Psychiatrie, Peter R. Breggin MD,St. Martin’s Press (1994)

8) Talking Back to Ritalin – Peter R. Breggin, M.D – Common Courage Press 1998

9) http://www9.sbs.com.au/radio/language.php?news=science&language=Dutch

10) Reuters 16 september 2000 – zie ook: www.ritalinfraud.com