GOED HATEN

Haat

Al mijn hele leven heb ik een hekel aan het woord “haat”. Ik heb ook nooit begrepen waarom mensen dit woord in hun mond namen. Ik nam mensen niet al te serieus, als ze uiting gaven aan hun haatgevoel. Ik had altijd het gevoel dat haten niet thuishoort in een christenleven. Ik vond het al helemaal raar, als ik hoorde dat God bepaalde dingen haat en deed wat veel mensen doen: verdringen wat er gezegd werd. Ik kon ook al niet meer luisteren, als het woord viel. Het maakte dat ik afhaakte. Ik was bang voor de emotie haat. Als ik het al eens voelde, dan drukte ik dat snel weg, want ik wilde immers op Jezus lijken en Jezus had zijn vijanden lief tot in de dood. Pas de laatste jaren ga ik iets begrijpen van de emotie haat. Helemaal nu ik tieners opvoed! Niet dat ik tieners haat, maar ik begrijp vaak niets van de heftige emotie achter de woorden: “Ik haat dat.”

Reuma

Als iemand ziek wordt door een bacterie of een virus, gaat zijn of haar lichaam direct aan het werk om deze bacterie of virus te elimineren. Diegene kan gaan overgeven, koorts krijgen, uitslag of diarrhee hebben. Dat zijn allemaal reacties die op het moment zeer onprettig zijn, maar er voor zorgen dat het lichaam daarna weer gezond is. Op deze zelfde manier werkt goede of objectieve haat in het leven van mensen. Het beschermt je geestelijk tegen verleidingen, verkeerde beslissingen, verkeerde keuzes, nare of kwetsende situaties.

Er is ook een slechte vorm van haat of zogezegd subjectieve haat. Die werkt als een auto-immuun ziekte. Bijvoorbeeld reuma. Hierbij gaat het lichaam reageren tegen lichaamseigen stoffen en ontstaan er ontstekingen, die niet gewenst zijn. Zo is het ook met subjectieve haat. Deze vorm van haat werkt vernietigend, zowel voor hemzelf als voor de relaties die iemand heeft. Aan reuma gaat niemand dood, maar ernstige vormen bemoeilijken het leven zeer. Het zit in het bloed en het woekert voort. Destructieve haatgevoelens worden nooit geuit naar aanleiding van de huidige situatie, maar komt voort uit de opgebouwde en niet-opgeloste gevoelens van vroeger.

Luister of kijk eens goed naar de mensen om u heen. Is er iemand die zomaar woedend kan uitvallen om een klein iets? Spreekt iemand met minachting over een ander, zelfs waar diegene bij is? Steekt iemand zijn middelvinger naar u op, omdat u een verkeerde inschatting maakte op de weg? Is er iemand die steeds terugkomt op een bepaalde manier van werken bij u of een ander? Dit hoort allemaal bij de laatste, de slechte vorm van haten. Het beschermt de persoon niet, het vernietigt hem en zijn relaties. Vaak laten veel mensen het gebeuren dat zij deze manier van haten hanteren, maar God heeft een andere manier en wil ook dat u Hem daarin navolgt.

Goed haten

In Spreuken 6:16-19 staat: Dit zijn zes dingen die de Heer haat; zeven die voor Hem een gruwel zijn:

– Hoogmoedige ogen,
– Een leugenachtige tong,
– En handen die onschuldig bloed vergieten,
– Een hart dat misdadige plannen smeedt,
– En voeten die haastig naar het kwade snellen,
– Een valse getuige die leugens vertelt,
– En degene die ruzie teweegbrengt onder broers.

God neemt stelling tegen de bedreigingen voor zijn mensen en zijn Koninkrijk. Wat zou het geweldig zijn, als wij Hem daarin zouden volgen! Door te haten zorgt Hij voor bescherming en een goede richting van zijn liefde. God veroordeelt niet de mens, maar wel zijn verkeerde daden. Met de sterke emotie-haat zegt Hij die daden niet te verdragen. Zo deed ook de Here Jezus. Hij bleef ervoor kiezen de mensen lief te hebben en duidelijk te maken waar het werkelijk om gaat. Zijn advies was vaak: ga heen en zondig niet meer.

David is een van de mensen die God daarin volgde. Lees psalm 101 maar. Overgezet naar onze tijd zouden we een eigen psalm kunnen schrijven:

• ik wil er werk van maken om als God te leven, op mijn werk en thuis,
• ik wil uit de buurt blijven van mensen die goede dingen, zoals liefde en seks verdraaien en ze op een onzuivere manier gebruiken,
• ik wil niet omgaan met mensen die roddelen of andere mensen vernederen arrogante mensen, die denken dat ze superieur zijn en mij proberen te vernederen ga ik uit de weg,
• ik wil in de buurt zijn van mensen met een goed hart en goede bedoelingen, ik wil ontvangen wat zij te bieden hebben en van ze leren,
• ik wil geen gezelschap zijn van mensen die anderen bedriegen en mensen die niet van de waarheid houden.

Als wij zelf al vroeg leren er werk van te maken te haten op de goede manier en de dingen te haten die God haat, kunnen wij ook onze kinderen leren aan deze emotie een positieve invulling te geven. Dat vergt radicaliteit en als we onszelf herkennen in een situatie waarin we gekwetst worden of verleid, een duidelijk stappenplan om opnieuw de keuzes te maken die door het lezen hiervan weer duidelijk voor je worden.

1. Maak een lijstje van dingen waar je stelling tegen wilt nemen.
2. Maak een lijstje van de waarden die voor jou het belangrijkst zijn.
3. Ga bidden om stappen te ondernemen om nieuwe grenzen op te richten.
4. Ga bedenken, hoe je in een volgende situatie kunt aangeven dat je dit gedrag haat en dat je een bespreking wilt om een oplossing te zoeken.
5. Bid, voordat je de bespreking in gaat voor een positieve houding. Veroordeel niet mensen, maar maak duidelijk dat gedrag of omstandigheden voor jou onwenselijk, onwerkbaar of onleefbaar zijn.
6. Breng het goede haten op die manier in praktijk. Zoals in het begin al duidelijk was: op het moment zelf zal het onprettig aanvoelen, zoals koorts, overgeven of diarrhee. Daarna ga je met een grotere geestelijke gezondheid verder met het leven met God.

Opvoeden tot de goede haat en de beste liefde

Het zal niet makkelijk zijn jezelf te confronteren met wat je tolereert, alhoewel je zo kunt aanwijzen in je eigen leven wat je haat, wat je onwenselijk vindt. Je krijgt namelijk wat je toelaat. Als jouw toelatingsniveau voor slechte woorden erg laag is, zullen veel mensen in je omgeving vloeken en slechte dingen zeggen. Als jouw toelatingsniveau voor roddel erg laag is, zul je veel roddelaars ontmoeten. Als jouw toelatingsniveau voor misbruik erg laag is, zul je te maken krijgen met mensen die misbruik van je maken. Dit is dus een lastige. Je moet eerst zelf echt leren haten, wat met recht gehaat moet worden. Vervolgens leren daar tegen op te komen om jezelf te beschermen. Bidden, nee zeggen, duidelijke grenzen aangeven zonder beschadigende reacties en gevolgen verbinden aan overschrijding van de grenzen. Dat kan zijn afzondering, zodra het gedrag plaatsvindt.

Nog moeilijker is het om je kinderen te begeleiden om stelling te nemen tegen de dingen in de wereld die hen schade toebrengt. Hoe breng je: “Ik en mijn huis, wij zullen de Here dienen” in praktijk. Zelf doen is het beste voorbeeld. De basisingrediënten moeten bovenaan je haatlijst staan: oneerlijkheid, misbruik, onbeleefdheid, macht en onderdrukking en verder alles dat schade toebrengt aan de beste manier van liefhebben.

Van jongs af aan en spelenderwijs kun je je kinderen duidelijk maken dat grenzen echt belangrijk zijn. Met betrekking tot de zedelijke grenzen zijn er voor de basisschoolleeftijd goede boekjes, die je samen kunt lezen en bespreken (wat vind jij goed en wat vind je absoluut niet goed, hoe voelt het als….). Onder roddel versta ik alle vormen van kwaadsprekerij. Ook het op denigrerende manier spreken over leraren en medeleerlingen hoort daarbij. Maak onmiddellijk duidelijk dat je de manier van spreken niet wenselijk acht en vraag wat er werkelijk aan de hand is. Dan hoor je misschien: “Ik haat het dat die leraar niet naar mij wil luisteren” of “Ik haat het dat ze iedere keer mijn tas naar beneden gooien”. Wat gebeurt er dat er niet naar je kind geluisterd wordt? Wat zou hij of zij er zelf aan kunnen doen om de aandacht van de leraar te krijgen? Wat zou het kind kunnen doen om het pestgedrag te stoppen?

Maak je kind duidelijk dat kiezen wat je haat een heel serieuze aangelegenheid is. Waar werk je aan mee en wat wil je niet? Wat is het leven van je kind binnengedrongen dat er niet behoort te zijn? Zo wordt het immuunsysteem van jou en je kind steeds groter en sterker. We kunnen leren met onze haat ook onze liefde mee te brengen. Ondanks dat er van alles gebeurt in ons leven dat ons kan belemmeren of beschadigen, mogen we het respect voor andere mensen behouden en in het oprichten van grenzen meebrengen.

Angst, boosheid en verlies van zelfbeheersing laten het immuunsysteem niet groeien, maar breken het af. Respect, geduld, bereidheid tot praten, weten wat je wilt, vriendelijkheid en mildheid en toch niet toegeven, kunnen meegaan in de positie van het stelling nemen tegen de dingen die je niet wilt.

Doelgericht haten mondt uit in herstel en genezing.

Mensen die het goede haten in praktijk brengen, weten vaak wat hun doelen zijn. Ze werken hier door heen aan vaardigheden om anderen te kunnen helpen. Mensen die te maken hebben met verslaafde familieleden of vrienden, weten wat ik bedoel. Je houdt van de ander, maar je handelt keihard tegen de verslaving. Hierdoor ontdekt de andere mens wat jouw waarden zijn. Hij of zij kan gaan verlangen naar de grote vrijheid waar van uit je handelt en spreekt. Je biedt een authenticiteit die ze bij anderen niet tegenkomen. Dit biedt perspectieven voor herstel van de relatie en eliminatie van de verslaving. Je bent de spiegel voor de verslaafde om ook op een goede manier te gaan haten wat haar of zijn leven zo kapot maakt. Of het nu pesten, eten, geld, internet, drank, roken, drugs of wat dan ook is. Dat maakt niet uit.

No Apologies en een verbond met God.

Een van de verschijnselen in onze cultuur als gevolg van onze worsteling met onze eigen grenzen en die van onze kinderen is bijvoorbeeld internetverslaving en daaraan gekoppeld risicogedrag. In Nederland heeft de Christelijke Hulptelefoon voor kinderen een programma ontwikkeld. Dit programma is overgenomen en herschreven vanuit Amerika en wordt ook in verschillende andere landen gebruikt. Het wordt aan jongeren van 12 tot ongeveer 18 jaar aangeboden om hun een kans te bieden na te denken over hun leefstijl en gedrag. De naam van het programma: No Apologies (in het Nederlands vertaald: geen verontschuldigingen) geeft weer dat de kinderen tijdens het verwerken van de lessen nadenken over meer opties met betrekking tot hun eigen gedrag. Wat heb ik lief en wat haat ik en waarom? Opties die tot gevolg hebben dat zij geen verontschuldigingen hoeven te maken aan hun ouders, (toekomstige) partner en toekomstige kinderen. De tieners krijgen de gelegenheid een sterk karakter te ontwikkelen waarin zij de principes van God volgen. Zij zullen op een goede manier keuzes kunnen maken, overwegingen kunnen hebben, conflicten kunnen oplossen en relaties kunnen bouwen.

Wij, als ouders en onze kinderen, hebben het nodig om een verbond met God aan te gaan om Hem werkelijk te volgen. In het leven in dat verbond ervaar je de bevrijdende werking van echte liefde die grenzen en het goede haten omvat.

 

Frea Kroese