Israël van het schoolbord geveegd?

Is de bijbel een boek waarin God tot mensen spreekt, of een boek waarin mensen over God spreken? Het antwoord op deze vraag bepaalt in grote mate je visie op Israël.

Als dat bijzondere boek niet meer is dan een weergave van hoe mensen op een bepaald moment dachten over God, dan hoeven we daar geen consequenties aan te verbinden. Deze weergave hoeft namelijk niet juist te zijn en is voor velerlei uitleg vatbaar.
Mensen die op deze manier de bijbel lezen, hechten geen waarde aan de waarheid van de verhalen. Voor hen gaat het om de lessen die we er uit kunnen halen. Zo hield een dominee zijn gehoor onlangs voor dat het niet van belang is of het volk Israël werkelijk in Egypte is geweest. Het ging er volgens hem alleen om dat wij kunnen leren van de houding van de joden in die moeilijke situatie. Volgens hem en velen met hem, is de bijbel geen geschiedenisboek, maar meer een boek met leerzame verhalen. Op die manier wordt het Woord van God eigenlijk verlaagd tot een soort sprookjesboek.

Israël gemeden
Deze manier van bijbellezen komen we ook steeds meer tegen in het christelijk onderwijs. Daarbij staat vorming van de kinderen voorop. Zaken als zonde en vergeving spelen geen rol van betekenis. Laat staan de plaats van Israël in Gods heilsplan. Israël is enkel een voorbeeld van hoe het wel of niet moet. Een verband met het Israël uit de bijbel en de huidige staat wordt daarbij uiteraard niet gelegd. Dat is zelfs onwenselijk. De berichten uit Israël stroken namelijk niet met het ‘sprookje’ van de kleine David tegen de reus Goliath. Zolang Israël onderdrukt en zwak is, kan misschien nog op onze sympathie rekenen. De bijbel leert ons immers op te komen voor de zwakke. Een Israël, dat onafhankelijk is en in militair opzicht de meerdere, spreekt minder tot de verbeelding. Eigenlijk verstoort de moderne staat Israël het ‘sprookje’ Israël. Het is mede daarom dat in sommige godsdienstmaterialen voor het basisonderwijs de naam Israël zoveel mogelijk wordt gemeden. In plaats daarvan noemt men Israël: volk van God, Judeeërs of Hebreeërs. Gaat het om het land Israël, dan wordt er bijvoorbeeld gekozen om te volstaan met ‘het land’. Zo wordt voorkomen dat de kinderen het Israël van de bijbel verwarren met het Israël ‘van het Jeugdjournaal’.

De bijbel schrappen?
Maar wat als de bijbel meer is dan een verzameling leerzame verhalen? Wat als dat boek wel geschiedkundig is en zelfs spreekt over de dingen die we vandaag de dag zien gebeuren? Dan is het juist van het allergrootste belang deze Openbaring als een Waarheidsgetrouw boek te beschouwen. Dan wordt het tijd om de bijbel niet langer aan te passen aan ons idee van de werkelijkheid, maar om de werkelijkheid te ontdekken in dat boek.
Toen de Palestijnse Bevrijdings Organisatie (PLO) werd opgeroepen haar handvest, waarin staat dat Israël moet verdwijnen, te wijzigen, zei een hoge PLO functionaris dat we van de joden toch ook niet verwachten dat ze de bijbel schrappen. Dat was een interessante opmerking. Misschien begreep deze man wel beter dan veel christenen, dat in de bijbel concrete uitspraken staan over Israël. Uitspraken die ook nu nog van toepassing kunnen zijn.

Het Woord van God staat vol met teksten over het herstel van het land en de terugkeer van de joden naar Israël. Beloften die we vandaag de dag voor onze ogen, werkelijkheid zien worden. Het is dan ook moeilijk te begrijpen dat zo veel mensen de huidige staat Israël los proberen te weken van de bijbel. Het negatieve beeld dat bestaat over de staat Israël mag daar geen reden voor zijn. Naast het feit de media op zijn zachtst gezegd een éénzijdig beeld van de gebeurtenissen in Israël geeft, moeten we toch begrijpen dat er ook in de tijd van de bijbel mensen goede en slechte beslissingen namen? Waarom verwachten we nu dan van de joden dat ze het land besturen zonder daarbij fouten te maken?

Israël in de klas
Gelukkig zijn er ook veel scholen die de bijbel wel zien als het Woord van God. Het is namelijk juist dat boek dat ons de informatie geeft die nodig is om de situatie in Israël te begrijpen. De bijbel vertelt ons waarom Israël de weg moet gaan die het gaat. En het maakt ons duidelijk welk wonder het is dat God zijn volk weer bijeenbrengt in een land dat Hij het Zijne noemt. We hoeven niet bang te zijn dat deze stof het bevattingsvermogen van de kinderen te boven gaat. De ervaring leert dat zij dat prima begrijpen. Juist het niet bespreken van deze dingen zal kinderen later, als zij naar het (openbaar) voortgezet onderwijs gaan, voor moeilijkere vragen plaatsen.

Daarnaast spelen leerkrachten een grote rol bij het voorkomen van antisemitisme.

Elie Wiesel, overlevende van Auschwitz en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, heeft gezegd dat onderwijs het enige antwoord is op jodenhaat. Het is dan ook de taak van leerkrachten om kinderen goed te informeren over Israël en laster te weerleggen.
Laten we niet voor de ‘makkelijke’ weg kiezen door Israël uit onze lessen te weren. Daarmee geven we alleen maar toe aan de wens van de Arabische wereld om de band tussen land en volk te doorbreken. Leiders in de Arabische wereld roepen op om Israël van de kaart te vegen. Laten wij er op toezien dat Israël niet van het schoolbord wordt geveegd.

Eric Vink