Mensbeeld en opvoeding (1)

Vragen vanuit het hart

Hoe ons mensbeeld de opvoeding beïnvloedt.

De tekst die voor u ligt, roept er op generlei wijze toe op bestaande wetten te breken. Ken de wetten van uw land en houd deze in ere! Alle gegeven adviezen moeten door de lezer zelf gewetensvol gecontroleerd worden, u bent zelf verantwoordelijk voor uw pedagogisch handelen. We verwijzen naar Romeinen 13:3 en Handelingen 5:29. Kindermishandeling door geweld, verwaarlozing, passiviteit, egoïstisch handelen of liefdeloosheid is een zonde tegen God en de mensen.  
Inhoud (van het gehele artikel)

1. Voed het hart van uw kind op.
2. Het goede kinderhart: Een sprookje met desastreuze gevolgen.
3. De Bijbelse diagnose: De aangeboren hartafwijking.
4. Het Bijbelse antwoord: Wat het kinderhart nodig heeft.
5.  Aanbevolen literatuur

1 Voed het hart van uw kind op.

Als u een kind gekregen hebt, hebt u ook de verantwoordelijkheid gekregen het kind op te voeden. Als God u eigen kinderen geeft, geeft Hij u daarmee de hoofdverantwoordelijkheid om ze te verzorgen en op te voeden.
We moeten ons van het volgende bewust zijn:

• De kinderen behoren ons niet toe.
• Ze zijn ons van God toevertrouwd.
• We moeten voor God rekenschap afleggen hoe we met deze verantwoording omgegaan zijn.

Wat is opvoeding?

Als bovenstaande duidelijk is, is het nodig uit te leggen wat dan van ons verwacht wordt. Wat is uw en mijn opdracht met de kinderen? We moeten hen verzorgen. Uiterlijke verzorging betekent dat we kinderen voldoende voedsel geven, hen kleden, een dak boven het hoofd geven en ervoor zorgen dat ze hygiënisch en, voor zover dat in onze handen ligt, gezond zijn.
De innerlijke verzorging is de opvoeding. Dit is duidelijk een grotere uitdaging. De opvoeding is alles wat we doen om het wezen van het kind te vormen. Neemt u uw kind op schoot, als het verdrietig is? Dan voedt u het op! U vertelt hem dat u van hem houdt. Daarmee geeft u het kleine mensje een belangrijke boodschap: “Ik wil er voor je zijn!” Stuurt u uw kind naar school, als hij geen zin heeft? Dan voedt u het op! U vertelt hem dat de plicht om naar school te gaan belangrijker is, dan het gevoel dat hij daarbij heeft. Daardoor vertelt u het kleine kinderhart dat u uw kind leidt en richting geeft.

Deze voorbeelden tonen aan dat opvoeding

• de innerlijke verzorging van onze kinderen is
• en dat opvoeding betekent, dat we het hart van ons kind aanspreken en vormgeven.

Focus op het hart

Een focus op het hart leggen, dat klinkt misschien logisch, maar dat is het niet. Het is niet vanzelfsprekend dat het hart in het centrum van de opvoeding staat. Men kan namelijk ook het lichaam van het kind in het middelpunt zetten; dan draait alles eerst om de beste voeding, om sport en om wellness, kleding en kapsel. Hoewel de verzorging van het lichaam belangrijk is, is het voor kinderen niet goed, als ouders dat tot de grootste prioriteit maken!

Andere ouders bekommeren zich vooral om het intellect van het kind. Er wordt alles aan gedaan om zoveel mogelijk kennis in het hoofd van het kind te krijgen. Alle beschikbare tijd wordt in leren, in oefeningen en bijlessen gestopt. De liefde voor het kind wordt zo afhankelijk van zijn prestaties of het gebrek daaraan. Het kind wordt beloond voor goede cijfers en gewonnen prijzen, maar bestraft voor onvoldoendes of het gebrek aan talent.
Ook met zulke kinderen kunnen we medelijden hebben.

Zoals we al vastgesteld hebben, betekent opvoeding dus de innerlijke verzorging en de vorming van het hart (dus de ziel, het wezen, het denken en het willen) van ons kind. Waarom moet dat prioriteit hebben? Omdat we kinderen van God gekregen hebben en God Zijn aandacht vooral op het hart van de mens richt.

‘’Doch de HEERE zeide tot Samuël: “Zie zijn gestalte niet aan, noch de hoogte zijner statuur, want Ik heb hem verworpen; want het is niet gelijk de mens ziet; want de mens ziet aan, wat voor ogen is, maar de HEERE ziet het hart aan’’ (1 Samuel 16:7).

Misschien is uw kind onhandig of een slechte sporter. Dat bedroeft de Heere niet. Misschien heeft uw kind problemen met leren en zal het nooit in staat zijn een vwo-diploma te halen. Jammer, maar dat is voor de Heere niet dramatisch. Menselijk gezien neigen we ernaar in de opvoeding prioriteit te geven aan dat wat voor de mensen belangrijk is: succes, bezit, uiterlijke schoonheid. Voor God – de Enige die recht heeft op het hart van uw kind – telt het hart!

Als u het boze ruimte geeft in het hart van uw kind, bent u degene die daarvoor verantwoording af moet leggen! Als u het boze in uw kind bevordert, bent u ook degene die daarvoor verantwoording af moet leggen.
Maar als u het boze daarentegen probeert te bestrijden en uw kinderen oproept het goede te doen, dan zal dat tot zegen worden voor uw familie, uw kind en een vreugde voor de Heere. Ook als u een fout maakt – en die zult u maken – kijkt God naar uw hart. Zijn beoordeling hangt niet van een zichtbaar resultaat af, maar van uw instelling en de manier waarop u de opvoeding van uw kinderen op u nam. Als hoofdverantwoordelijke voor uw kind, moet u uw liefde en toewijding, uw geestelijke, intellectuele, materiële mogelijkheden en uw tijd investeren om het hart van uw kind op te voeden naar Gods wil.

 

Het juiste uitgangspunt

Voor een timmerman met zijn werk begint, bekijkt hij zorgvuldig met wat voor hout hij gaat werken. Is het ruw en onbewerkt? Of is het al bewerkt en geschaafd? Al het werk dat de timmerman daarna zal verzetten, hangt af van zijn eerdere observaties.
Bij een boer, die nieuw land wil bewerken, gaat het net zo. Is de bodem goed en vruchtbaar? Of is hij hard en slecht? Pas als hij weet in welke staat het land verkeert, kan hij de nodige stappen doen om tot een goede oogst te komen.

Zoals een boer en timmerman voorbereidingen treffen, moeten ook wij bekijken wat het uitgangspunt is van het kleine kinderhart. Hoe ziet de natuurlijke toestand van het kinderhart eruit? Van het antwoord op die vraag hangt veel af. Als we een verkeerde conclusie trekken, zal al het werk dat we aan het hart verzetten, verkeerd terechtkomen. Bij een verkeerd fundament, stort zelfs het best gebouwde huis een keer in.

Om tot een duidelijke en realistische beoordeling van het kind te komen, is het goed de volgende vragen te beantwoorden:

• Richt de wil van mijn kind zich op het goede of op het kwade?
• Hoe kom ik daarachter?
• Wat is de kern van mijn kind?
• Wie bepaalt wat goed en wat slecht is?
• Waar komt het boze dat mijn kind doet vandaan?

2 Het goede kinderhart

Dat is een sprookje met belangrijke gevolgen. De vraag of het kinderhart goed of slecht is, houdt niet alleen de pedagogiek bezig, maar is ook voor u belangrijk. Zonder dat we inzien welk mensbeeld we hebben, kan niemand doelgericht met kinderen werken. Is het kinderhart goed of slecht? Het algemene antwoord van niet-christelijke pedagogen is als volgt: De mens is van nature goed. Dat een mens slechte dingen doet, komt door invloeden van buitenaf: de sociale omgeving, de samenleving, het ouderlijk huis, media enz. Kinderen zijn nog niet zo beïnvloed door hun omgeving en hebben daarom de hoogste concentratie aan ‘goede eigenschappen’ in zich. Als je gelooft dat het de natuur van kinderen is om het goede te doen, is de basis voor de opvoeding ook gelijk duidelijk.

Om het goede in jonge mensen te bevorderen, aldus pedagogen, moeten we hun wil bevorderen. Want hun wil, die nog onbedorven is, correspondeert met de ‘natuurlijke behoeftes’, die kinderen zelf het best kent. Als we die natuurlijke behoeftes bevredigd hebben, en daarmee dus de wil, is dat de ideale bevordering van zijn ontwikkeling. Het advies van hedendaagse pedagogen is dan ook om vaak en aandachtig naar de wensen van het kind te vragen en de wereld om hem heen zoveel mogelijk aan die wensen aan te passen. Een paar vragen die daarbij gesteld kunnen worden?

• Wat wil jij doen?
• Wat wil jij hebben?
• Heb je zin om dit of dat te doen?
• Wanneer en hoeveel wil je leren, spelen, uitrusten, computeren en eten?

Welke verklaring hebben onze postmoderne pedagogen daarvoor dat kinderen, ondanks deze opvoeding waar het ‘ik’ in het middelpunt staat, zo vaak niet zijn zoals zij hopen?
Welk antwoord geven ze als de prinsen en prinsessen uitgroeien tot dieven en tirannen? En dat worden ze gegarandeerd met zo’n opvoeding!

Als kinderen inderdaad tot tirannen worden, zijn er twee verklaringen die pedagogen graag gebruiken. Het liefst worden ze gecombineerd ten tonele gebracht.

1. Het is de schuld van de omgeving. De ouders hebben de kinderen niet genoeg aandacht en vrijheid gegeven en er niet genoeg op gepast. Of de docenten hebben ze niet genoeg uitgedaagd. De samenleving heeft ze niet het respect gegeven dat ze verdienden. Of slechte vrienden, de media en andere verleiders brachten ze op het verkeerde pad.
2. De omgeving voldoet niet aan de (kinderlijke/menselijke) behoeftes. De familie, de school, de samenleving moet veranderen, zodat de kinderen een kans krijgen uit te groeien tot iets goeds.

 De gedachte die achter punt een en punt twee ligt is hetzelfde: het is de schuld van anderen!

De gevolgen van dit mensbeeld

Als hedendaagse pedagogen gelijk hebben, dan zouden we vandaag de dag eigenlijk in een perfecte samenleving moeten leven. Nog nooit werd de wil van het kind tot zo’n onderscheidende factor gemaakt als vandaag. ‘Kinderen aan de macht’ is realiteit! Kinderen bepalen, als ze in de crèche willen ontbijten, als ze op school willen leren (vrij leren) en welke politieke beslissingen goed zijn (kinderparlement). En zo kunnen we nog meer voorbeelden geven.

Ondanks het feit dat kinderen zoveel voor het zeggen hebben, leven we niet in een samenleving die gezonder en beter is. In plaats daarvan hebben we te maken met een stijgend aantal kinderen met sociale en emotionele problemen, scholieren die niet mee kunnen komen op school, minderjarigen die psychische problemen hebben, kinderen die ADHD hebben, ouders en leraren die teveel op hun bordje hebben, criminele kinderen en jongeren en zelfmoordpogingen, drugsgebruik, zelfverwonding, eetstoornissen bij zeer jonge mensen…

Een blik op deze treurige realiteit bewijst dat het mensbeeld van hedendaagse pedagogen tot grote problemen kan leiden.

Ook aan uw kind kunt u het merken, als u hem zoveel mogelijk zijn zin geeft, hem niet dwingt tot iets en alles naar zijn wensen probeert te verwezenlijken. Als het niet mogelijk is zijn wensen te vervullen, verontschuldig u zich dan en vertel zo uitgebreid mogelijk waarom dat nu even niet mogelijk is. U zult op die manier een ontevreden, onrustig, onzeker, explosief, opvliegend, liefdeloos, egoïstisch en ik-gericht kind hebben.

Geheel naar het idee van hedendaagse pedagogen moet u in zo’n geval de verklaring voor het gedrag van uw kind in zijn omgeving zoeken. Geef uzelf de schuld, omdat u uw kind niet genoeg zijn zin gaf. Geef de leraren de schuld, omdat zij uw kind geen individueel lespakket aangeboden hebben. Vecht tegen het slechte schoolsysteem en de onmenselijke samenleving.
Maar zoek nooit en te nimmer het probleem in het hart van uw kind! Verander de hele wereld, maar blijf geloven in het goede hart van uw kind!

Op deze manier bereikt u een gegarandeerd maximum:

Een maximale shock, als uw kind boos is.

• Waar komt dat gedrag vandaan?

Maximale hulpeloosheid, als u uw kind wilt helpen.

• Wat zal ik dan nog doen?

Een maximale mislukking ten opzichte van uw pedagogische verantwoording naar God.

 

David Wilhelm Winkelhake