Waardenwijzer VO

Een cijfer voor de school? meer dan presteren alleen!

Tegenwoordig ontvangen niet alleen leerlingen een cijfer op school, maar worden ook de scholen becijferd. B&O introduceert een ‘waardenwijzer’ voor de vakken in het voortgezet onderwijs, gericht op het overdragen van waarden en normen.

B&O magazine feb. 1998, door drs. R.H. Matzken

De Vereniging Bijbel & Onderwijs is het eens met de stelling dat naast de prestaties ook de vormende aspecten aandacht verdienen. Zij richt haar activiteiten dan ook in het bijzonder op waarden en normen in het onderwijs.

Nu is het in kaart brengen van zo’n waarden-overdracht heel wat moeilijker dan het meten van kwantitatieve prestaties. Toch is het noodzakelijk dat scholen, ouders en leerlingen inzicht krijgen in datgene wat er nu precies op een christelijke school belangrijker is dan prestaties alleen. Daarom is Bijbel & Onderwijs begonnen met het formuleren van criteria voor een ‘waardenwijzer’ van scholen voor christelijk voortgezet onderwijs. Deze waarden zijn immers van grote invloed op de vorming van de generatie die de 21e eeuw haar gezicht zal geven.

De identiteit van een christelijke school uit zich altijd op drie niveaus:

– de statutaire identiteit
– de geschreven identiteit
– de beleefde identiteit.

In het nu volgende voorstel valt de nadruk op ‘de geschreven identiteit’, dat is de identiteit vanuit het curriculum (leerplan) en de gebruikte methoden en materialen. Typisch onderwerpen die in een gesprek met de leraren aan de orde kunnen komen.

Wij zijn ons bewust van de nauwe relatie tussen identiteit en levensbeschouwing, die mede bepalend is voor het pedagogisch en onderwijskundig handelen. Hoewel er grote verschillen in levensbeschouwing bestaan, stelt B&O zich op het standpunt dat ieder mens oprecht is in zijn levenbeschouwing en deze tracht uit te dragen. Wij hebben ervoor gekozen ons standpunt duidelijk te maken aan de hand van één levensbeschouwing, de orthodox-christelijke met haar eigen pedagogische en onderwijskundige opvattingen.

Bij het maken van zo’n waarden-wijzer leek het ons minder gewenst om de ‘geschreven waarden’ in een cijfer uit te drukken. Wij denken eerder aan een genuanceerde + en – beoordeling zoals ook de Consumentengids die geeft. Ook richten wij ons vooralsnog primair op de basisvorming, dus de eerste drie jaren van een opleiding die zo wezenlijk zijn voor de persoonsvorming. Van de puber

In onderstaande tabel geven wij een eerste aanzet tot een waarden-wijzer voor een aantal vakken, zoals wij menen dat een christelijke school hieraan invulling zou kunnen geven. Wij zijn ons bewust dat anderen dit (ten dele) anders zouden invullen. Daarom horen wij graag hierover uw mening:
a. Spreekt de gedachte u aan en denkt u dat deze kan bijdragen tot een betere profilering van het christelijk onderwijs?
b. Op welke wijze zou u zaken anders formuleren, en waarom?

Voorbeeld van een Waarden-wijzer voor het Voortgezet onderwijs

Onderwerp/ vakgebied	Volgens een ‘bijbelcentrische’ levensbeschouwing en de daarmee corresponderende pedagogische en didactische uitgangspunten
De Bijbel	De uitleg van en het omgaan met de Bijbel wordt niet bepaald vanuit de natuurwetenschap en/of de filosofie en psychologie
Dag- en weekopeningen	Men hanteert een bijbelcentrische methode of rooster waaruit zowel eerbied en ontzag als liefde en dankbaarheid doorklinkt
Godsdienst- Onderwijs	Naast kennis van de Bijbel ook gericht op bijbels wereldbeeld en christelijke levensstijl. School gebruikt een bijbelcentrische methode. De persoon van Jezus Christus als de enige Weg en de Bijbel als Gods Woord staan niet ter discussie.
Nederlands	Bij het omgaan met literatuur staat ethiek boven esthetiek. Leerlingen leren kritisch-onderscheidend omgaan met het gedachtegoed van anderen, onder goede begeleiding. Speciale aandacht voor christelijke auteurs en de klassieken.
Moderne talen	Als bij Nederlands. Op sommige scholen wordt de Bijbel in de moderne talen gelezen.
Kunstzinnige vorming	Gericht op het centraal stellen van de heerlijkheid Gods. Onderscheiden van de artistieke ervaring en de boodschap. Kennismaken met de motieven van christen-artiesten.
Muziek	Bewust werken aan een Bijbelse tegencultuur met een aanbod van (klassieke en eigentijdse) muziek die verheft. Zowel van populaire als van klassieke muziek wordt uitgelegd wanneer die qua tekst of context verwerpelijk is, en waarom.
Natuur- wis- en scheikunde	Gods majesteit wordt gezien vanuit de schepping via modellen van de stoffelijke wereld en de ordeningen in de schepping. Andere visies op de natuur worden kritisch behandeld.
Biologie/Geologie en Verzorging	Creationisme en evolutionisme worden beide onderwezen als hypothese. Leerlingen leren onderscheid maken tussen feiten en verklaringsmodellen. Op verantwoorde wijze omgaan met seksualiteit.
Economie en Milieukunde	Onderricht in het joods-christelijke gedachtegoed over economie. Uitgaan van Bijbels rentmeesterschap wat betreft het beheer van de aarde. Milieufactoren zijn geen ‘vrije goederen’ maar onderdeel van de kostprijs.
Geschiedenis	Acht geven op de zin der geschiedenis en herkennen van Gods hand hierin. Andere godsdiensten worden op faire wijze behandeld, maar zijn niet gelijkwaardig aan het christelijk geloof. De overheid wordt erkend als dienaresse Gods.
Maatschappijleer	Inzicht in de tijdgeest en haar uitingen. Kritisch omgaan met individualisering, massamedia en directe behoeftebevrediging. Verschil tussen tolerantie die de Bijbel leert (jegens personen) en tolerantie volgens het postmodernisme, dat alle eigen meningen een gelijke waarde toekent.
Buitenleer-Activiteiten	Afstand nemen van uitingen van neo-paganisme (nieuw-heidendom) in oefeningen, cursussen, excursies, etc., zoals Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) in al haar variaties.