Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) in Bijbels perspectief

Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) in Bijbels perspectief
een Amersfoortse dubbelstudie
(Het boek is niet meer in voorraad. Een nieuw boekje is uitgegeven: ‘NLP-Magie in een wetenschappelijk jasje?’ van prof. dr. R. Franzke, 48 blz., € 4,25, zie webshop)

Over het beïnvloeden van de menselijke geest. De kunst om anderen te ‘belezen’ en te ‘beschrijven’, door drs. R.H. Matzken
Drie definities van NLP-deskundigen zijn:
“NLP is het beter begrijpen en hanteren van menselijke ervaring”
“NLP is het modelleren van menselijke uitnemendheid”
“NLP is een meta-model voor effectieve communicatie”.

Neuro-linguïstiek is de combinatie van minstens twee vakdisciplines: de neurologie (= de leer van het zenuwstelsel) en de linguïstiek (= de taalkunde). Doel ervan is onder meer het beheersen van de waarnemingen, door de non-verbale reacties en emoties te meten en te sturen. Bij een nadere analyse en toetsing blijkt het echter te gaan om het toepassen van technieken van Sjamanisme onder pseudo-wetenschappelijke benamingen.

Hieronder volgt de inhoudsbeschrijving van deze Amersfoortse Studie en wordt ook een eerste kennismaking afgedrukt.
DEEL 1. EEN BESCHRIJVING VAN NEURO-LINGUÏSTISCH PROGRAMMEREN

1. Een eerste kennismaking
Enkele definities* De N, de L en de P
* Niet het WAT maar het HOE
* Een nieuwe taal

2. Communicatievormen bij NLP
Representatiesystemen
Referentiesystemen
Non-verbale signalen volgens de formule VAK of VAKO
Verbale signalen: de functie van de linguïstiek
De functie van de magie

3. Het wereldbeeld van NLP
Het postmodernisme
Het neo-gnosticisme
De dieptepsychologisch denken volgens C.G. Jung
Het pragmatisme

4. Het mensbeeld van NLP
Persoonlijke groei
De leer der delen
Bewuste, onderbewuste en onbewuste

5. De epistemologie van NLP
De aspecten van een kentheorie
Het nieuwe kennen bij NLP

6. Van de spiegel naar de werkelijkheid
Omgaan met overtuigingen
“De kaart is niet het gebied”
Het eigenlijke NLP-werk

7. Technieken van zintuiglijke ervaring
Rapport van individu met begeleider
Mensen `belezen’ en `beschrijven’
Belemmeringen en hulpbronnen

8. In trance naar het onbewuste
Grenzen overschrijden, maar welke?
Vormen van trance
Hulpmiddelen voor de trance-inductie

9. Aan het werk in het onbewuste
Wandelen over de tijdlijn
Zes-staps herkaderen
Je eigen verleden veranderen
Modelleren van uitnemendheid
Programmeren

10. Ecologische grondregels van NLP
Kent NLP een ethiek?
Ecologische grondregels van NLP
De vrijheid om NIET mee te doen

11. Intercultureel modelleren
Scholen binnen NLP
Hulpbronnen van de Pragmagie
Machten buiten ons of machten binnen ons

12. Geraadpleegde bronnen van NLP in Nederland
Enkele Nederlandse instituten en cursussen
Vragen gesteld bij interviews
Nederlandse publikaties over NLP

DEEL 2. NLP BEZIEN VANUIT BIJBELS PERSPECTIEF

13. Bijbelse criteria om NLP te toetsen
Aanzet tot bijbelse grondregels
Mag men alle scheppingsstructuren gebruiken?
Definitie van het occulte
Te hanteren criteria

14. Toetsen van NLP uitgangspunten
Confrontatie van NLP grondregels met bijbelse grondregels
Het mens- en wereldbeeld van Jung
Delen van de persoonlijkheid
Het kennen van de werkelijkheid
Onze conclusie: principieel en genuanceerd

15. Toetsen van NLP methoden en praktijken
Technieken van zintuiglijke ervaring
In trance naar het onbewuste
Aan het werk in het onbewuste
Spelen met machten en krachten

16. Aanzet tot een bijbels/christelijke benadering
Een roep om discipelschap
De uitdaging van deze tijd

Eindnoten

DEEL 1. EEN BESCHRIJVING VAN NEURO-LINGUÏSTISCH PROGRAMMEREN

1. Een eerste kennismaking

Enkele definities
De eerste definitie van NLP luidt:
“NLP is het beter begrijpen en hanteren van menselijke ervaring”.

Hiermee wordt al direct de kern van ons onderzoek getroffen: Is NLP nu een methode waarmee gebieden in kaart gebracht worden die tot nu toe terra incognita (onbekend terrein) waren? Of worden hier grenzen overschreden die ons voeren naar de wereld van het esoterische of occulte, die door de Bijbel (bijv. in Deut. 29:29) terra prohibita (verboden terrein) zijn genoemd?

De eerste fundamentele vraag zal in het eerste (descriptieve of beschrijvende) gedeelte van deze studie behandeld worden. Over de tweede vraag gaat het vooral in het tweede (prescriptieve of beoordelende) gedeelte.

Lucas Derks licht zijn definitie als volgt toe:
“NLP houdt zich bezig met de studie van de structuur van de subjectieve ervaringen en de toepassing daarvan. Tot de subjectieve ervaring behoren alle bewuste en ook onbewuste gedachten. De structuur van de subjectieve ervaring kan onafhankelijk van de inhoud bestudeerd worden.”

Een tweede definitie van NLP luidt
“NLP is het modelleren van menselijke uitnemendheid.”
Ook hier worden wij direct geconfronteerd met de vraag: Hoe is dit mogelijk? Wij citeren verder: “Via `modelleren’ kan een persoon de vaardigheden van een andere persoon leren gebruiken, met inbegrip van de bijbehorende denkstrategieën. Dit is een heel effectieve manier van leren en in die zin is NLP dus een educatief principe. Met behulp van modelleren kunnen mensen bijvoorbeeld leren om effectief te communiceren.”

Wie dit even doordenkt, moet wel concluderen dat hier een gebied wordt ontsloten van vrijwel onbegrensde mogelijkheden. De verwachtingen hierover zijn hooggespannen; zo schrijft Thomas Rückerl in zijn Lexicon van NLP: “Iedereen kan alles leren!” Hoewel niet iedere NLP-er bereid is dit toe te geven, betekent dit dus dat ieder mens alles kan leren wat ieder ander mens ooit heeft geleerd of gedaan.

In het aanbod van cursussen komt nog een derde definitie voor. Daarmee is het toepassingsgebied van NLP sterk verbreid en (met name bij het bedrijfsleven) de weerstand verminderd, omdat zo de mening heeft postgevat dat het hier gaat om zgn. neutrale technieken:

“NLP is een meta-model voor effectieve communicatie.”
NLP helpt mensen–individuele personen zowel als mensen die in een organisatie samenwerken–om ten goede te veranderen. Het laat zien hoe groot de invloed is van de verbale èn nonverbale communicatie en hoe we die invloed kunnen versterken en gericht gebruiken. In deze zin is NLP een professionele, sociale technologie die zich richt op communicatie en het implementeren (invoeren) van verandering.
De N, de L en de P
De naam Neuro-Linguïstisch Programmeren is eigenlijk bij toeval gekozen. In eerste instantie gaat het hierbij om de wederzijdse beïnvloeding en verrijking van de twee disciplines van de grondleggers van NLP, Richard Bandler en John Grinder, namelijk de gedragswetenschappen en de linguïstiek. Hierbij staat de N (van neuro) voor de stelling dat al ons gedrag het resultaat is van neurologische processen. De L (van linguïstisch) staat voor de fundamentele aanname dat we onder meer de taal gebruiken om die processen te ordenen en weer te geven. De P (van programmeren) staat voor het proces waarbij elementen van een (intern communicatie-)systeem zo kunnen worden georganiseerd dat een bepaald resultaat wordt bereikt.

Het is juist deze combinatie die NLP maakt tot iets nieuws, wat bovendien veel krachtiger is dan de bestaande technieken uit de gedragswetenschappen. Wij zullen elementen tegenkomen die op zichzelf niet nieuw zijn, zoals regressietherapie of non-verbale communicatie. Wanneer men nu stelt dat er binnen de NLP zeker elementen zijn die heel goed door christenen gebruikt kunnen worden, gaat het meestal om sommige bouwstenen. Maar het is juist de combinatie, beter gezegd de context, waarin al deze elementen hun krachtige werking krijgen.
Niet het WAT maar het HOE
De meeste cursussen over management, communicatie en educatie geven aan WAT er moet gebeuren om het gewenste resultaat te bereiken. Het kenmerkende van NLP is nu dat zij aangeven HOE dit gebeurt, en wel op een manier waarmee iedereen kan scoren.

Wezenlijk bij NLP is de verandering van de huidige staat naar de gewenste staat. Dit proces van transformeren gaat veel verder dan alles wat tot nu toe bekend was. Het brengt mensen vaak tot verbazing en zelfs verrukking vanwege het bijna natuurlijk-eenvoudige van het proces zelf en duurzame resultaten die worden geclaimd. Met andere woorden: weinig inspanning en veel resultaat, dat spreekt vooral de generatie aan die omstreeks 1985 sterk pragmatisch is gaan denken.

Karakteristiek voor NLP is dat deze verandering of transformatie niet plaats vindt in het bewuste van de mens, maar in diens onbewuste.
Het is net als met de Bulgaarse Losanov-methode (ook wel superleren of suggestopedie genoemd). Daarbij is `leren’ niet een inspannend proces maar juist zeer ontspannend, omdat het grotendeels plaats vindt in het onbewuste. Het gaat daarbij steeds om structuren, niet om inhouden; om processen, niet om handelingsschema’s; om toegang tot bronnen van kennis, niet om het overdragen ervan. Daardoor kan NLP als psychotechniek ook zo `neutraal’ en niet-bedreigend overkomen want, zo zegt men, wij houden ons helemaal niet bezig met uw waarden en normen!
De charme van NLP is bovendien dat deze transformatie tot het ware IK (of het nieuwe WIJ) met zijn ongedachte potenties, bijna vanzelf verloopt.
Een nieuwe taal
De beoefenaars van NLP spreken onderling een taal die voor een buitenstaander vreemd aandoet, maar wel te leren is. En buitenstaander voel je je zeker tijdens de vele kennismakingsdagen en cursussen over NLP. Het is opmerkelijk dat de meeste deelnemers al bekend zijn met NLP, zij zijn erop uit om steeds verder ingewijd te worden in deze wonderbaarlijke techniek. Sommigen geven eerlijk toe dat zij eraan verslaafd zijn en van tijd tot tijd weer een nieuwe cursus volgen om bij te tanken en hun energie weer op te laden!

De taal die bij NLP wordt gebruikt bestaat uit een groot aantal begrippen waarmee de neurologische processen en de onderlinge relaties worden benoemd, zoals `rapport’, `ankeren’ en `modelleren’. Deze begrippen zullen in de tekst worden toegelicht. Daarenboven zijn de meest gebruikte begrippen in een register opgenomen met verklaring en verwijzing. Dergelijke begrippen zijn dienstbaar aan de communicatie in het bewuste denken.
Daarnaast maakt NLP gebruik van lichaamstaal. Deze nonverbale communicatie is de manier waarop wij toegang hebben tot datgene wat zich binnen de mens afspeelt. Deze communicatie verloopt meestal onbewust en wordt dan ook veel betrouwbaarder geacht dan bewuste verbale communicatie.
De belangrijkste poorten tot het onbewuste zijn de vijf zintuigen, die ons presenteren wat zich binnen de mens afspeelt. Van deze vijf zijn er drie de belangrijkste en daarvan is er bij iedereen meestal één die de andere overheerst: het visuele, het auditieve of het kinesthetische (betreffende het voelen of tasten).