De ‘Teletubbies’ zijn net zo schadelijk voor uw kind als een gewelddadig computerspel

We moeten voorkomen, dat kinderen onder de drie televisie kijken, anders lopen we het risico dat we onomkeerbare schade aan hun gezondheid toebrengen. Het klinkt misschien schokkend, maar wees gerust, ik ben allesbehalve een tegenstander van technologische vooruitgang. Ik maak met plezier gebruik van mijn gloednieuwe iMac en we hebben ook een televisie. Ik heb mijn drie jongste kinderen echter geen televisie laten kijken, voordat ze drie jaar oud waren. Laat me uitleggen waarom….

De afgelopen tien jaar heb ik gegevens verzameld en wat ik ontdekte, baarde me als bioloog en als ouder grote zorgen.
Afgelopen maand heb ik mijn bevindingen gepresenteerd aan Euro-parlementariërs in Brussel. Mijn boodschap was ondubbelzinnig.
Pas op: de tijd die de kinderen voor het scherm doorbrengen, ongeacht wat de kleintjes kijken, kan hun welzijn op latere leeftijd ernstig beïnvloeden.
Er moet een aanbeveling komen voor de dagelijkse hoeveelheid tijd die voor het scherm wordt doorgebracht, zoals we dat ook hebben voor zout en vet. Anders lopen we het risico onze kinderen schade te berokkenen op het moment dat ze het meest kwetsbaar zijn. In 2008 verbood de Franse regering daadwerkelijk programmering die gericht was op kinderen onder de drie.
Onderzoek heeft erop gewezen dat niet wat je kijkt, maar op welke leeftijd je ermee begint en hoe lang je kijkt een schadelijk effect heeft.  In veel opzichten kan de ‘Teletubbies’ of welk educatief programma voor kinderen ook, psychologisch even schadelijk zijn als een gewelddadig computerspel.

Hoe heeft het kijken naar iets op een scherm of het nu een tv, een dvd, computerspelletjes of surfen op het internet is meer negatieve invloed dan ander tijdverdrijf als lezen of handwerken? Dat komt, omdat we onbewust aan de televisie gekluisterd worden. Het prikkelt de oriëntatie-reactie: onze gevoeligheid voor beweging en plotselinge veranderingen in beeld of geluid. Onderzoeken hebben aangetoond dat zuigelingen, terwijl ze op hun rug op de vloer liggen, hun nek ongeveer 180 graden draaien om te kijken. Dat we worden aangetrokken om te kijken naar heldere en snelbewegende dingen is een evolutionair mechanisme, een overlevingsinstinct. Deze beelden op het scherm prikkelen wat psychologen aandacht-inertia noemen: we worden aan de buis gekluisterd en we kunnen onze ogen niet meer losmaken van het scherm. Hetzelfde gedrag komt bij sommige dieren voor. Maar het lijkt erop dat wij de prijs betalen voor het toegeven aan deze primitieve behoeftes. Wetenschappers hebben de effecten geobserveerd die varieerden van de onmiddellijke afgifte van hormonen in het bloed, die bij kunnen dragen aan gezondheidsproblemen op de lange termijn, tot daadwerkelijke lichamelijke veranderingen in de hersenen en leerstoornissen.
Uit een onderzoek van de universiteit van Florence uit 2006 van kinderen tussen zes en der-tien jaar die een gemiddeld aantal uren tv keken, bleek dat hun melatonine-niveau – een hormoon dat maakt dat we slapen, maar dat ook belangrijk is voor een gezond immuunsysteem en dat het begin van de puberteit regelt – steeg met 30 procent na één week zonder scherm.

Als tv de afgifte van melatonine onderdrukt, is dat dan een verklaring voor het feit dat de puberteit bij meisjes tegenwoordig op een gemiddelde leeftijd van negen jaar en tien maanden begint – een jaar eerder dan twintig jaar geleden?
Hormonen die gerelateerd zijn aan de stofwisseling worden ook beïnvloed. Een onderzoek van de universiteit van Sydney dat deze zomer werd gepubliceerd, toonde aan, dat een groep van 290 jongens van 15 jaar die elke dag meer dan twee uur tv of dvd’s  keken of computerspelletjes speelden, verhoogde niveaus van bepaalde chemische stoffen hadden die gerelateerd zijn aan de ontwikkeling van hart- en vaatziekten op latere leeftijd.
En dit jaar toonde de universiteit van Kopenhagen aan, dat personen die 45 minuten voor een computerbeeldscherm hadden gezeten aansluitend 230 calorieën meer consumeerden van een buffet dan zij die geen stimulus hadden gekregen.
Deze bevindingen worden gesteund door een onderzoek van de universiteit van Birmingham dat aantoonde, dat vrouwen die tv keken tijdens een maaltijd eerder geneigd waren om in de uren daarna te gaan snacken. Eén theorie is dat de tijd voor het scherm de afgifte van stoffen die geschakeld zijn aan honger en verzadiging in het bloed onderbreekt. Of misschien wordt het geheugen aangetast, zodat we vergeten dat we gegeten hebben.
Misschien het meest fascinerende onderzoek van de ‘Dunedin School of Medicine’ in Nieuw Zeeland werd in 2004 gepubliceerd. Onderzoekers volgden 1000 personen vanaf hun vroege jeugd, 26 jaar lang. Ze ontdekten, dat degenen die meer dan twee uur per dag keken tussen de leeftijd van vijf en vijftien, 15 %  meer kans hadden op een verhoogd bloedcholesterol. Deze factor bleef, ongeacht andere factoren als sociale achtergrond, body-mass-index (BMI) op vijfjarige leeftijd, BMI van de ouders of de ouders roken en hoe fysiek actief de kinderen waren op 15-jarige leeftijd. Zij die geen tv keken, hadden geen verhoogde gezondheidsrisico’s.

De tijd voor het scherm stimuleert ook de afgifte van dopamine, een stof in de hersenen die betrokken is bij het leren en concentreren. Als we iets nieuws zien of meemaken, wordt do-pamine afgegeven in de hersenen. Het doel is onze aandacht te richten.
De stortvloed aan beelden tijdens de gewone tijd voor het scherm kan ervoor zorgen, dat de hersenen ongevoelig worden, zodat het kind later, als hij zich moet concentreren op iets dat geen hyper-stimulerend effect heeft – een boek of een leerkracht – ontdekt, dat hij dat niet kan. Het is vergelijkbaar met mensen die zout toevoegen aan hun eten en dan vinden dat eten zonder zout flauw smaakt.
Ongeveer 80 % van de ontwikkeling van onze hersenen vindt plaats voor ons derde jaar en de tijd die voor het scherm wordt doorgebracht op deze leeftijd lijkt bijzonder schadelijk te zijn.
Aan de andere kant van het spectrum toonde een onderzoek van het ‘Hart en Diabetes Instituut’ in Melbourne aan dat elk uur tv-kijken op volwassen leeftijd geassocieerd werd met een daling van 18 % sterfgevallen aan hartkwalen. Zij die vier of meer uur per dag keken, hadden 80 % meer kans op een dodelijke hartkwaal.

Op de leeftijd van 75 jaar heeft de gemiddelde Brit meer dan 12 jaar tv gekeken. Zij die  tussen de 11 en 15 jaar oud zijn, spenderen nu 50 % van de tijd dat ze wakker zijn – 42 uur per week, zes uur per dag – voor een scherm.
Het goede nieuws? Als u de tv uitzet, kunt u deze nadelige effecten voorkomen of omkeren. Tenslotte zijn er geen gezondheidsrisico’s verbonden aan het lezen van een goed boek.

Dr. Aric Sigman 
Sept. 2010