Het kwaad in de huidige jeugdliteratuur

Er komt veel op u af als opvoeder en docent. U hebt veel impulsen te verwerken die u dient te beoordelen, voordat u uw kinderen eraan blootstelt. Het lezen van boeken is daar een van.

Als leerkracht op een basisschool, in het midden van het land, gaat niet alleen de ontwikkeling van mijn eigen kinderen, maar ook die van mijn leerlingen mij aan het hart. Omdat ik boeken vaak “proeflees”, voordat mijn kinderen en leerlingen deze te lezen krijgen, heb ik een beeld van wat er speelt.

Ik zie boeken en jeugdliteratuur als een middel om kinderen iets bij te brengen; ze op een toegankelijke manier een les te leren. Omdat ik een verkeerde tendens ontwaar binnen de huidige jeugdliteratuur, wil ik met dit artikel waarschuwen, aan de alarmbel trekken. We moeten onze kinderen beschermen.

Eerder kregen we met de boeken over Harry Potter te maken waarin het occulte centraal staat. Dat gebeurde ook dichter bij huis, in de boeken van Paul van Loon. Een zeer kwalijke zaak. Daar is vanuit onze hoek ook adequaat op gereageerd. Het is een tendens in jeugdboeken om onze kinderen te confronteren met een verheerlijking van het occulte.

Inmiddels heb ik een nieuwe tendens opgemerkt waarvoor we onze kinderen moeten beschermen: een verdere verloedering van jeugdboeken waarmee wij en onze kinderen worden geconfronteerd.
Daarbij doel ik op de zogenaamde verheerlijking en normalisering van geweld, negativiteit en zelfs grafschennis. Als voorbeeld wil ik daarvoor het boek ‘De zuurtjes’ van Jaap Robben en Benjamin Leroy gebruiken.

Het jeugdboek ‘De zuurtjes’ gaat over onvriendelijkheid. De hoofdpersonen Harry en Huibert Zuur maken elkaar en hun omgeving het leven zuur. Allereerst is dat een slecht thema voor een kinderboek. Boeken hebben een voorbeeldfunctie.
Dit boek is een verheerlijking van schelden, vloeken en ruziemaken. Alsof dit nog niet erg genoeg is, mishandelen ze ook hun huisdier. Daarnaast heerst er in het boek een sfeer alsof het slecht is je aan regels te houden, maar dat terzijde.

Mijn belangrijkste knelpunt in dit boek is dat er wordt gedaan alsof de ouders van de hoofdpersonen slapen, terwijl dat niet het geval is. Er is iets gruwelijks met de vader van de hoofdpersonen gebeurd waarna hun moeder de vader heeft begraven in de tuin. Ook de moeder is vervolgens overleden, maar er wordt gedaan alsof ze nog leeft. Vervolgens wordt aan het eind van het verhaal de vader opgegraven. Op een paginagrote illustratie is te zien hoe een hond het stoffelijk overschot van de vader heeft opgegraven en in zijn bek heeft. Het spijt me u hiermee te moeten confronteren. Maar in dit boek heerst de duisternis.
Het Nederlands Dagblad verwoordde het zo in een recensie over het boek op 30 oktober 2010:

“In het stuk waarin uitgelegd wordt waarom Harry en Huibert niet over het gras mogen lopen, slaan de makers door in hun fantasie en wordt het boek te gruwelijk.”

Ik wil nog verder gaan dan deze recensie. Het is een satanisch boek. Dit boek is een duidelijk voorbeeld van het gevaar van fantasie. Dit boek zet aan tot grafschennis en wangedrag. Door middel van het gebruik van fantasie proberen de makers van dit boek kinderen naar de duisternis te trekken.

En zoals ik al in de inleiding schetste, is het niet enkel dit boek, het is een tendens. Ook in het boek ‘Niets’ van Janne Teller graven de hoofdpersonen een overleden broertje op n.a.v. een weddenschap. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Verder noem ik boeken als ‘Nooit meer lief’ van Anna van Praag of ‘Tiffany Dop’ van Tjibbe Veldkamp. In de laatste twee boeken wordt de slechtheid van de personen als heel gewoon beschreven. ‘Tiffany Dop’ kreeg al terechte kritiek van de Bond tegen het Vloeken. Maar notabene het CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek) prijst deze schrijver en bekroont het boek zelfs. Een stimulans waardoor het boek alleen nog meer kinderen dreigt te bereiken. Ook het eerder genoemde ‘De zuurtjes’ wordt door het CPNB als kerntitel in de kinderboekenweek aanbevolen en voor de Kinderjury op de tiplijst.

Om te voorkomen dat onze kinderen ongevraagd geconfronteerd worden met deze boeken, trek ik nu aan de bel. Het is van groot belang om niet alleen als opvoeder gewaarschuwd te zijn. Ook docenten en voorgangers moeten op de hoogte zijn van dit kwaad. We zijn nog op tijd. Als voorganger kunt u hier wellicht aandacht aan schenken in uw dienst of in uw berichtgeving.

Mocht u als docent met uw klas of school bijvoorbeeld meedoen aan de Kinderjury, dan kunt u uw leerlingen afraden op dit boek te stemmen.

Zelf heb ik contact gezocht met de lokale boekhandel. Na een gesprek met de boekhandelaar hebben ze in overweging genomen om ‘Niets’ en ‘De zuurtjes’ niet meer te verkopen. Ook mijn bibliotheek overweegt om het laatst genoemde boek uit de collectie terug te trekken.

U bent uiteraard vrij om mijn voorbeeld te volgen en op deze manier onze kinderen te beschermen.

Zijt nuchter, en waakt; want uw tegenpartij, de duivel, gaat om als een briesende leeuw, zoekende, wien hij zou mogen verslinden. (1 Petrus 5:8)

M.H. I.

Een aantal Bijbelse normen wordt in de boven genoemde boeken ondergraven:

Respect voor het dode lichaam
In het boek Niets en in De zuurtjes graaft men een overledene op. In het laatste boek drinken de hoofdpersonen zelfs een kop thee met het skelet van de vader.

Verruwing van taal
In Tiffany Dop en Nooit meer lief komen veel vloeken en scheldwoorden voor. In De zuurtjes schelden de hoofdpersonen geregeld op elkaar.

Respect voor ouders en ouderen
Grof taalgebruik, tutoyeren van ouders en niet opvolgen van regels getuigen niet van respect. Ook door het belachelijk maken van gebreken van ouderen, zoals in De zuurtjes, merk je een negatieve houding.

In het boek Tiffany Dop wil de hoofdpersoon graag zwanger worden, terwijl ze pas 13 is.

Het zet kinderen aan tot gewelddadigheid
De hoofdpersonen in De zuurtjes hebben bijvoorbeeld een vaste dag per week waarop ze ruzie maken. Ook in de andere boeken is veel geweld. In het boek Niets hakken de hoofdpersonen een vinger van een vriendje af.