HET NIEUWE PESTEN GEBEURT ONLINE

Een op de vier kinderen is weleens gepest via internet, sms of chat. De impact van cyberpesten is groot. ‘Kinderen die pesten zijn zich vaak niet bewust van de gevolgen.’ 

‘Dit meisje doet het voor vijftig cent’. De tekst staat bij een foto op een site voor prostituees. Telefoonnummer en mailadres zijn vermeld om contact te leggen. Alleen is het meisje op de foto geen prostituee, het is jouw dochter.
‘Je fietst op woensdag altijd langs het park, hè? Ik weet je te vinden. Ik ga je kapot maken.’ De berichten komen binnen via MSN, de afzender is dus een contact. Je weet alleen niet wie het is, want de persoon heeft zichzelf een nieuwe, anonieme naam aangemeten: your worst nightmare.
Welkom in de wereld van het cyberpesten. Het nieuwe pesten via internet, chat en mobiele telefoon. ‘Cyberpesten is een verlengde van traditioneel pesten, alleen kan de impact vele malen groter zijn’, zegt Cybersafety-onderzoeker Joyce Kerstens van NHL Hogeschool en de Politieacademie. ‘Het pesten houdt niet op bij de rand van het schoolplein, maar gaat 24 uur per dag door. Oók in de omgeving die vroeger altijd veilig was: thuis.’

Anonimiteit
Het internet is overal. En is de foto, film of tekst eenmaal verspreid, dan is het zeer lastig deze te verwijderen. De hele wereld kan meekijken, terwijl de dader zich kan verschuilen achter een pseudoniem.
Die anonimiteit zorgt vaak ook voor uitvergroting van het gedrag. Kerstens: ‘De dader waant zich ongezien en durft daarom grover te zijn. Het is bovendien erg bedreigend voor het slachtoffer als je niet weet wie jou pest.’
Het signaleren van cyberpesten blijkt lastig. Slachtoffers durven vaak niets te zeggen, ze schamen zich of zijn bang om nog meer gepest te worden. Maar ook daders zijn zich in sommige gevallen niet bewust van de gevolgen van hun acties. ‘We waren melig, hebben een foto met afgehakte vingers gemaild naar de hele klas. We vonden dat wel grappig’. Alleen komt het digitale keten niet bij iedereen als leuk over.
Volgens Remco Pijpers van mijnkindonline.nl hangt bij de signalering veel af van de juiste benadering van een kind, zowel de gepeste als de pester. ‘Sociale media moeten thuis en op school een belangrijk onderwerp zijn. De insteek van het gesprek altijd positief. Verbieden of het gevoel geven dat je ze bespioneert, lokt negatief gedrag juist uit.’ Hoe was het vandaag op internet? Wat vinden jullie leuke grappen en wat niet? ‘Door interesse te tonen, kun je kinderen laten inzien dat ze over alles kunnen praten. Dan kun je ook aangeven wat acceptabel is en wat niet.’

Communicatie
Ook Rowien Jager, cyberweerbaarheidstrainer van BuroRo, geeft aan dat communicatie en aandacht de sleutel zijn. Uit gesprekken met vele tieners kwam naar voren dat ze gezien en gehoord willen worden. ‘Ze gaan cyberpesten uit verveling, als tijdverdrijf omdat ze niet hebben geleerd hoe ze zich op een andere manier kunnen vermaken.’
Het viel Jager bovendien op dat kinderen elkaar online in veel hardere bewoordingen toespreken, sneller schelden ook. ‘Ze vinden dat normaal. Achter de computer zijn ze een andere persoonlijkheid, één die ze naar hun ouders nooit tonen.’

Pesten 2.0
Pesten 2.0, pesten via internet, sms of msn, kent verschillende vormen. Drie voorbeelden van cyberpesten die ‘populair’ zijn:
Flaming: het met opzet plaatsen van aanvallende of beledigende berichten op een discussieforum. Een flame is nooit bedoeld om constructief te zijn, een standpunt te verduidelijken of om mensen te overreden. Flamers proberen veelal hun autoriteit te bewijzen of een positie van superioriteit te verkrijgen. Het over en weer posten van flameberichten heet een flamewar.
Sexting: het verzenden van seksueel getinte boodschappen, naaktfoto’s en/of filmpjes via de gsm door veelal minderjarige jongeren. Uit onderzoek onder 1280 tieners en jongvolwassenen in 2008 blijkt dat jongeren het slechts zien als digitaal flirten, 39 procent geeft aan dat ze het wel eens gedaan hebben. Driekwart is zich ervan bewust dat de foto’s kunnen uitlekken, maar negeren het gevaar of overzien de gevolgen ervan niet.
Bezemen: een bezem is straattaal voor ‘hoer’ (meisje) of ‘sukkel’ (jongen). Foto’s van – voornamelijk – meisjes worden gekopieerd en in zelfgemaakte filmpjes met grove teksten en achtergrondmuziek geplaatst. Voorzien van privégegevens als telefoonnummers, mail- en huisadressen plaatsen de pesters het filmpje vervolgens op websites als YouTube.

Cyberpesten kan strafbaar zijn. Bij onrechtmatig gebruik van een foto waarbij beledigende of onware teksten geplaatst zijn, is er sprake van belediging, laster en smaad. Dat is een misdrijf en kan een aantekening op het strafblad betekenen.

Jolien Storsbergen, nd.nl/19-05-2011