Internetgebruik en risicogedrag

Mijn tienerzoon van 17 is een leuke jongen met een heel eigen prachtig karakter en ik ben superblij dat ik hem van God heb gekregen om te begeleiden tot volwassenheid. Maar de laatste maanden begin ik me behoorlijk zorgen te maken over zijn internetgebruik. Ik moet even iets vertellen over de geschiedenis. Hij heeft maanden elke zaterdag en andere vakantiedagen keihard gewerkt bij het Dolfinarium om zijn eigen computer bij elkaar te sparen. Dit ervoer ik als een unicum in ons gezin. Eerder had hij nooit zo’n blijk gegeven van volharding en spaarzucht. Hij kreeg het voor elkaar zoveel te sparen dat hij een 19 inch monitor kon betalen en een computer met behoorlijk veel ruimte op de harde schijf.
We spraken af dat hij 4 uren per dag mocht besteden aan websitebouw, schoolopdrachten en spellen, als hij trouw zijn trompetles en leerwerk en zijn huishoudtaak bleef doen. Hij beloofde dit natuurlijk grif. Nu wij enkele maanden verder zijn, moet ik de bedroevende resultaten onder ogen zien: de trompet wordt nauwelijks meer aangeraakt, schoolopdrachten worden opeens net voor of net over de deadline gemaakt, dat wil zeggen, dat hij zomaar ’s avonds om een uur of elf aan de opdracht begint en dan blijkt dat het dermate veel tijd kost dat de nachtrust er bij inschiet en zoonlief om 4 uur ’s morgens in bed duikt, zich verslaapt, zich naar school haast en de opdracht inlevert.
Dat is nog niet het ergste. Het vervelendst is de steeds weerkerende discussie over de verdeling van tijd over “nuttige” zaken en spellen doen. Deze spellen houden meestal in dat er mensen, soldaten, monsters of wat voor wezens dan ook gedood moeten worden om bepaalde doelen te halen. Ik begin te vrezen dat het mooie lijf, de ziel en het prachtige karakter van mijn lieve zoon wordt aangetast door dit nieuw verworven eigendom.

Generatie M
Lange tijd heb ik gedacht dat het mogelijk was mijn kinderen niet mee te laten sleuren door de multimediale samenleving, maar ik moet tot de conclusie komen dat ook zij behoren tot de Generatie M. Het is een grote zegen om in deze tijd te leven met zoveel ingangen tot bronnen van kennis. Ik vind het geweldig dat er zoveel mooie mogelijkheden zijn door internet- en computergebruik, maar tegelijkertijd vind ik het verschrikkelijk dat ook het misbruik ongelooflijk snel groeit. Het overweldigt mensen en zuigt hen mee regelrecht van God vandaan. Ik ben verplicht tegenover God, mijn man en mijn kinderen en al die andere ouders van tieners mijn ogen open te doen en na te gaan denken over de uitdaging die Generatie M aanreikt. Om op te staan en te gaan zoeken naar een nieuwe manier om onszelf en onze kinderen bewust te maken van de mogelijkheden en de gevaren van ons computergebruik. Tot mijn schrik heb ik ontdekt dat ook ik zelf ruime tijd schenk aan het beantwoorden van emails en het zoeken van informatie op het net en laatst zelfs mijn msn-mogelijkheid weer geactiveerd heb. Nog even en ook ik ben meegesleurd in de grote Multimediale stroom.

Redenen
De redenen dat kinderen en tieners binnen korte tijd verslaafd raken aan de computer zijn legio. Het lijkt heel erg veilig om in de beslotenheid van je eigen huis te kletsen met anderen via de pc. Je kunt anoniem meedoen in allerlei chatboxen. Je kunt met enige afstand meedoen in forums over allerlei interessante onderwerpen. Het maakt dat je zonder al te veel hobbels te hoeven nemen, meedoet in een sociaal circuit en dat voelt, alsof je een geaccepteerd mens bent. Je kunt je ‘vriendenkring’ eindeloos blijven uitbouwen en altijd wanneer het jou uitkomt contacten onderhouden. Niet alleen met msn- of chatbaxcontact, maar ook met allerlei spellen is het mogelijk om in teamverband te kletsen en te spelen. Het geeft heel veel plezierige spanning in je leven. Je zegt dingen die je op het schoolplein en in het verdere echte leven niet zo snel zou durven zeggen. Het kan je een machtsgevoel geven. In ieder geval geeft het een constante afleiding van de werkelijke wereld. Dit gevoel van plezier sluit naadloos aan bij de leugen die de Satan aan Eva vertelde: als je ervan eet, zul je als God zijn! Je hebt het gevoel dat alles mogelijk is, zonder dat je zelf echt gekend wordt. Je wilt dit gevoel elke dag en elk moment en als je op dit punt bent aangekomen, blijk je een verslaafde te zijn. Er is sprake van internetverslaving, als iemand met internetgebruik doorgaat, ondanks dat het problemen op één of meer levensterreinen veroorzaakt.

Gevolgen op korte termijn
Er zijn geen exacte cijfers van jongeren die internetverslaafd zijn, voorhanden. Wel heeft men onderzoek gedaan onder internetgebruikers. Nederland neemt de derde plaats in, als men kijkt naar het percentage internetgebruikers van 2 tot en met 17 jaar. 25 procent van de internetgebruikers zegt langer door te gaan dan men van plan was. 8 procent geeft aan wel eens tevergeefs geprobeerd te hebben het aantal uren te beperken en 7 procent geeft aan zich rusteloos en geïrriteerd te voelen, als ze niet kunnen internetten. Dit geeft voor een deel weer wat de korte termijn gevolgen zijn. Je verliest alle besef van tijd, je leeft in een soort roes. Je lijdt aan controleverlies, je kunt niet meer stoppen; er is een constante drive om door te gaan. Belangrijke taken komen in het geding. Het schoolwerk begint er onder te lijden. Je krijgt slaapgebrek en je krijgt last van ontwenningsverschijnselen, je voelt je onrustig en je bent snel boos.

Lange termijn gevolgen
Tieners zijn geneigd zich onzeker te voelen over hun uiterlijk. Zij plaatsen hun foto op allerlei sites, bijvoorbeeld HappyGirls.nl. Als ze dan complimenten krijgen, voelen ze zich gewaardeerd en krijgen meer zelfvertrouwen. Bij de groep horen is de belangrijkste reden om dit te doen. Voor zwak emotioneel-sociaal functionerende kinderen kan dit uitmonden in het zich laten misbruiken door anderen op allerlei manieren. De schoolresultaten zijn op den duur niet om over naar huis te schrijven. Voortdurend slaapgebrek zorgt ervoor dat er op allerlei gebied slecht gefunctioneerd wordt. Op lichamelijk terrein is er het gevaar van rsi, dat tegenwoordig CANS heet, maar in de slechtste vorm weinig toekomst meer biedt. De relaties en vriendschappen in het werkelijke leven verslappen en verdwijnen. Op geestelijk gebied kan er sprake zijn van groeiende onverschilligheid ten opzichte van God en weerstand om nog de bijbel te lezen of te bidden of deel uit te maken van een positieve jeugdgroep.

Tieners en het gepest via de computer
Stampend van boosheid komt een meisje mijn klas binnen. Ze schreeuwt tegen twee van haar klasgenoten de meest vreselijke dingen. Ik vraag wat er aan de hand is. Ze kan alleen nog maar roepen dat het echt afgelopen moet zijn met dat gepest. Later begrijp ik wat er aan de hand is. Al wekenlang zijn groepjes meiden elkaar via msn en sms aan het beschelden en pesten. Het gaat dag en nacht door. En op school komt het uiteindelijk tot een uitbarsting. Leerkrachten en ouders kunnen dan proberen met de leerlingen afspraken te maken, maar het kwaad is geschied. Het lijkt soms of jonge mensen niet begrijpen wat het met de ander doet, als ze zich bedienen van deze manier van machtsuitoefening. Soms handelen ze uit verveling of ze hebben zelf problemen of ze voelen zich eenzaam en depressief. Uit allerlei gevoelens kan multimediaal misbruik ontstaan. Het is zo snel en gemakkelijk dat ze zich amper verantwoordelijk voelen voor wat zij hebben gedaan. De grenzen zijn te snel overschreden en voor de gepeste is het moeilijk om nieuwe grenzen op te richten, waardoor de pester zijn of haar gevoel van macht weer verder kan exploiteren.

Cyberslave
Internetverslaving bestaat in vier vormen: cyberseks verslaving, cyberrelatie verslaving, internetspellen en informatiezucht. Naast alcohol, drugs, roken, gokken en eten is internetverslaving een relatieuithollende verslaving. De belangrijkste factoren die we kunnen aanwenden om onze tieners te weerhouden van risicogedrag op dit gebied liggen dan ook in de relationele sfeer. Familie, leerkrachten, leeftijdgenoten, klasgenoten, sportvrienden en andere vrienden kunnen er voor zorgen dat er toch gewerkt wordt aan het bouwen van relaties op alle niveaus. Maar ook het aanleren en oefenen van sociale vaardigheden als ‘nee’ kunnen zeggen, een standpunt kunnen bepalen en uiten, op de hoogte zijn van feiten en alternatieven kunnen aandragen, kunnen er zeker voor zorgen dat de computer niet de god in ons leven wordt.
Onlangs bleek in een uitzending van het tv-programma Zembla dat lang niet alle tieners het verschil zien tussen fantasie en werkelijkheid, Zo ontstaat een pornografische jeugdcultuur, waarin onvrijwillige seks en verkrachting steeds normaler worden. Na Zuid-Korea blijkt Nederland de meeste tieners te hebben met een vaste internetverbinding: 95% van de jongeren onder de 25 jaar heeft toegang tot het internet. Zij hebben tv, dvd, playstation en/of x-box, een mp3-speler, een mobiele telefoon, liefst met ingebouwde cam en natuurlijk de pc. Op profielsites als Sugababes staan meer dan twee miljoen jongerenprofielen. Het zijn complete jongerenplatforms met profielpagina, foto-tools, discussieforum en weblogs. De politie meldt dat het aantal zedendelicten met minderjarigen via internet in 2004 is verviervoudigd. Dit aantal is nog veel verder gestegen.
Jongeren zijn beïnvloed door het geweld op tv en in video- en internetgames. Zij berokkenen anderen schade of worden zelf makkelijker slachtoffer. Jongeren tussen de 11 en 16 jaar die een moeilijke thuissituatie hebben, zijn eerder geneigd om risicogedrag te vertonen, zowel in het werkelijke leven als in de virtuele wereld, alleen is de drempel in de laatste sfeer nog veel lager om dingen uit te proberen.

Geen verontschuldigingen
Afgelopen 2 jaren intensief bezig gehouden met de oorzaken, verschijningsvormen en gevolgen van risicogedrag van de jeugd. Doordat zij letterlijk horen en zien hoe de jongeren geestelijk, lichamelijk en sociaal kapot gaan aan hun eigen verkeerde keuzes hebben zij een lessenserie ontwikkeld die aan scholen en jeugdclubs wordt aangeboden: No Apologies. Het uiteindelijk doel van het geven van deze lessen is: de jongeren er van bewust maken dat er een keuze mogelijk is in deze wereld. Het hoeft niet zo te zijn dat je ten opzichte van je ouders, je toekomstige partner en kinderen je moet verontschuldigen voor je (vroegere) leefwijze. Je mag kiezen! Je kunt “nee” zeggen tegen zaken die niet goed voor je zijn. Ruim honderd vrijwilligers zijn getraind om deze lessen aan te bieden in een jeugdweekend of een deel van de week op scholen. Reacties van mensen ouder dan 16 zijn vaak: had ik dat allemaal maar geweten, toen ik 13 was! En reacties van deze leeftijd zijn heel positief.

Mijn oog gericht op Jezus.
De beste manier om kinderen iets te leren is niet preken, maar zelf doen wat ik zeg. Als ik zelf een verslaafde ben, heb ik geen recht van spreken. Dat betekent dat vaders en moeders die de gevaren van internetgebruik onderkennen zeker hun eigen leven onder de loep moeten leggen. Ik moet mezelf afvragen of ik niet te lang met de laptop op schoot zit en met anderen in contact ben. Ik moet mij afvragen of ik genoeg investeer in de relatie met mijn man en kinderen. Als ikzelf moeite heb om daarin verstandige keuzen te maken, hoe kan ik dan de volgende generatie begeleiden?
Er is heel veel nood onder de jeugd. Ik hoop dat ik kan voorkomen dat mijn zoon werkelijk een verslaafde blijkt te zijn. Ik hoop dat hij goede keuzes gaat maken. Het enige dat ik heb gedaan is: eisen dat de computer in de huiskamer staat en grenzen stellen aan het gebruik en bijsturen, als ik denk dat de grenzen worden overschreden. En wat ik gedurig doe is: bidden. Vragen aan God of Hij mij en deze prachtige jongen bij wil staan in onze zoektocht naar (geestelijke) volwassenheid en ons wil vormen naar Zijn beeld.

Frea Kroese