Naar Narnia

Het boek ‘The Lion, The Witch and the Wardrobe’ van C.S. Lewis heb ik veel jaren geleden voor het laatst gelezen. Al snel blijkt dat de film het boek goed volgt en komen allerlei herinneringen aan het lezen boven. Wel ontstaat de indruk dat het boek hier en daar wat meer informatie geeft en dieper steekt. De film is vlot en neemt de kijkers mee in een goedlopend en spannend verhaal. Maar naarmate het verhaal vordert, komen er meer en meer enge wezens voor. En duivelse wezens zien, is toch heel anders dan erover lezen.

Lucy, het meisje dat als eerste het land achter de klerenkast ontdekt, heeft allereerst een ontmoeting met de faun Tumnus die haar een en ander over Narnia vertelt. Hij lijkt vriendelijk, maar blijkt een knecht van de witte hekst te zijn die het land Narnia al vele jaren in een koude winter vasthoudt. Met name de positie van deze faun maakt dat ik toch weer meer moeite krijg met het gemak waarmee volwassenen hun kinderen meenemen naar de film of het boek laten lezen. De faun ziet eruit als een bok op twee poten met het bovenlijf van een man. Hij heeft horens, een puntbaard (geitensik) en een staart. Hij doet mij denken aan een figuur uit de Griekse mythologie. De god Pan ziet er bijna net zo uit…

De god Pan is de god van het bos die, volgens de mythologie, verleidt tot het gebruik van drank en de overgave aan seks. Tumnus maakt dat in zijn uitleg ook duidelijk. Hij spreekt over wilde feesten in het bos waar de wijn stroomt als een rivier. Lucy komt door zijn spel op de panfluit in vervoering, zodat ze de tijd vergeet en veel later pas wakker wordt. Deze faun is als het ware de gids tot het land achter de klerenkast. In de film komt hij daarna eigenlijk niet meer voor, omdat hij door de witte heks in een ijsbeeld wordt veranderd. Maar hij is wel de introductie en sleutel tot het land Narnia. Dat roept de vraag op of je door middel van een leugenaar de waarheid kunt ontdekken over de wereld. Anders gezegd, kun je door middel van leugen waarheid bekend maken? In de Bijbel kom je juist het tegenovergestelde tegen. Wie kinderen opvoedt in en met de waarheid, leert hen zo de leugen te ontmaskeren. Daarom is het ook de vraag of kinderen zien dat de film verdichtsels gebruikt om een waarheid zichtbaar te maken, zo dat al kan.

De film maakt dankbaar gebruik van alle moderne technieken om de wereld van Narnia zo ‘realistisch’, zo ‘echt’ mogelijk neer te zetten. Maar die realistische wereld is er een waar alle soorten wezens, monsters en gedrochten uit de Griekse mythologie een rol spelen. Gaandeweg ontstaat de vraag hoe je goed en kwaad kunt onderscheiden. Vooral naar kinderen toe vraag ik me af, hoe je hun duidelijk zou moeten maken dat sommige wezens aan de goede en andere aan de kwade kant strijden. Na de pauze in de film begint het spannendste deel waarin de grote eindstrijd gevoerd wordt. In een bloedstollende finale strijden de meest vreemde wezens tegen elkaar. Je ziet door de bomen het bos niet meer. Hier en daar hoor ik een kind met de ouders praten om en vragen om verheldering. Enkele anderen huilen bij de enge effecten. Na de film blijken er veel meer kinderen in huilen te zijn uitgebarsten.

Nu huilen er wel vaker kinderen of volwassenen na een film. Een film kan zeer tot de verbeelding spreken en diepe emotie losmaken. Maar deze Narnia-film lijkt veel minder die diepe emotie op te roepen. Het lijkt hier veel meer te gaan om de angst voor de monsters en de gruwelijkheden in de strijd. Daarom huilen kinderen en niet vanwege het feit dat de leeuw Aslan zijn leven geeft voor een verrader. Wie de moeite neemt om al de wezens en gedrochten uit de film tegen de mythologische achtergrond te beschouwen, kan niet anders dan concluderen dat het voor kinderen één pot nat is. De strijd die gevoerd wordt tussen zogenaamd goed en zogenaamd kwaad, is een strijd tussen wezens uit de duisternis. Al die vreemde wezens staan veel meer in verband met de wereld van de duivel en de demonen, dan met de boodschap van het Licht. In een tijd van grote verwarring kunnen ouders hun kinderen beter een heldere en duidelijke boodschap doorgeven. Dat volwassenen met de kennis van de mythologie ook andere dingen in de film zien, doet daar niets aan af. In die zin is de film, hoe mooi ook opgezet en knap bewerkt, voor kinderen een nare film. Om te huilen…

Anne Nijburg