Weid Mijn lammeren, de misleiding van Covey

Inleiding
In mijn loopbaan heb ik verschillende managementcursussen gedaan. Als ik daarop terugkijk, dan valt het mij op dat deze cursussen vaak niet wetenschappelijk gefundeerd waren en altijd op basis van humanistisch gedachtegoed met een spirituele kwinkslag. ‘Er in stappen’ was altijd makkelijk waarna je in een groepsdynamisch proces met collegae terecht kwam. Het duurde meestal niet lang, voordat je aan oefeningen werd blootgesteld die je over een spirituele grens wilden trekken waaraan je als christen niet deel kon nemen. Geestelijk, intuïtief voelde je dat aan. Inmiddels stond je onder de groepsdruk. ‘Eruit stappen’ vroeg eerst onderzoek en daarna veel moed. Keer op keer moest ik opstaan voor de waarheid en voor mij zelf vrijstelling van oefeningen bepleiten op basis van mijn christelijk geweten. Dat lukte gelukkig altijd. In 2010 werd een Covey-cursus door een ‘licensed teacher’ gegeven die ons de ‘zeven gewoonten van een effectief leider’ voorhield. Het bijbehorende boek kregen we mee naar huis. Dit artikel houdt deze leer van Stephen Covey tegen Bijbels licht. Als bestuurslid van Bijbel & Onderwijs raakt het mij diep, dat christelijke scholen zo makkelijk hun leerkrachten en leerlingen onderdompelen in praktijken en technieken die ingaan tegen God en Zijn Woord, de Bijbel.

Wat zijn de 7 gewoonten en hoe pas je die toe in het onderwijs?
Ik noem hier kort de ‘7 gewoonten’, omdat via internet[i] volop informatie is te vinden:

Wees proactief: neem verantwoordelijkheid voor je eigen leven, wees trots op jezelf en neem initiatief.
Begin met het einddoel voor ogen: weet wat jezelf in het leven wilt bereiken.
Ik doe de belangrijke dingen eerst: ik maak mijn eigen plan en volg dit.
Denk in win-win. Iedereen kan winnen, er is genoeg voor iedereen.
Eerst luisteren dan begrepen worden. Luister met empathie en kijk door andermans bril dan word jezelf ook beter begrepen.
Synergie: samen bereiken we meer 1+1= 3, 10 of meer. Probeer een hogere orde te vinden in wederzijdse afhankelijkheid.
Houd de zaag scherp: zorg goed voor jezelf qua eten, sport, slapen, vrienden en spiritualiteit.

De eerste drie gewoonten vormen een overwinning op jezelf door de regie te nemen over je handelen in alle situaties waar je in belandt (private victory). Gewoonten 4-6 is een overwinning behalen op je omgeving en gewoonte 7 zorgt voor de balans.

Deze zeven gewoonten zijn ook toegepast voor leraren en lopen dan als rode draad door de schooldag heen. De kinderen wordt geleerd dat hun bijdrage in de klas ertoe doet. Ze kunnen klasgenootjes helpen. Eerst de belangrijke zaken doen (sommen en taal) en daarna de leuke zaken (sport en spel). Wat de kinderen op school leren, kan thuis doorwerken. Daarom zijn er ook zeven gewoonten voor ouders waarbij tegen het kind wordt gezegd: “Ik geloof in jou” (mantra). Ouders dienen zich af te vragen tot wat voor mens je je kind wilt laten ontwikkelen. Een duidelijke pedagogische visie waar veel ouders nooit zelf over hebben nagedacht.

Er wordt ook gesproken over een ‘een tweede schepping’ om tot jezelf en je authentieke persoonlijkheid te komen. Er wordt gestreefd naar een groeiend zelfbewustzijn waardoor je ook bewust wordt van je ineffectieve scenario’s. (Christenen zouden zeggen: zonden). Je herschrijft dan je eigen scenario. Er wordt aangeraden een gezinsmissie op te stellen, zodat het hele gezin mee doet. Het is dus niet verwonderlijk dat een deelnemer, toen ze hier voor het eerst over hoorde, sprak: “Het lijkt wel een evangelie”.

De leider in mij
Dit programma genaamd “De leider in mij (Een transformatieproces voor de gehele school)”[ii] [iii] wordt in Nederland aangeboden door het CPS (Christelijk Pedagogisch Studiecentrum) en er doen al meer dan 100 scholen aan mee. Het programma biedt activiteiten aan om in scholen, klassen, gezinnen en gemeenschappen vanuit een authentieke omgeving leiderschap te “vieren” en een cultuur van leiderschap op te zetten. Het heeft alles veel weg van de traditionele trits school-gezin-kerk van waaruit in Nederland het christelijk onderwijs ooit is opgezet. Het doel is een duurzaam leefbare maatschappij, waarin mensen als sociale wezens op elkaar betrokken zijn en vriendelijk en verdraagzaam met elkaar willen leven. Dit wordt bereikt door het aanleren van principes die altijd en overal gelden en elke keus die je maakt bepalen. Het is dus een geloofssysteem. Het is gebaseerd op de overtuiging dat je actief invloed kunt hebben op je eigen geluk en tevredenheid, samengevat in de term ‘zelfleiderschap’.

De inspiratie onder de loep
Stephen Richards Covey (1932-2012) was aanvankelijk docent aan de mormoonse universiteit in Utah. Na zijn succes als auteur heeft hij zijn eigen bedrijf opgericht, dat later is samengegaan tot FranklinCovey. Het bedrijf is beursgenoteerd en verkoopt het gedachtegoed dat door hem is ontwikkeld. Hij had een pragmatische insteek die makkelijk toegankelijk was, maar waarachter on-Bijbelse methoden tevoorschijn komen. Dit hangt ook samen met zijn belijdend lid zijn van de “mormoonse kerk”.

De mormonen presenteren zich in eerste instantie als “echte evangelische” christenen. Zij spreken over Jezus als hun Heiland en Verlosser, over verlossing en andere Bijbelse woorden. Maar wie een beetje doordringt in de mormoonse leer, ziet dat zij leren dat God eens mens was en dat mensen god(en) worden! Maar wie wilde er nu al heel lang geleden “als God” worden…? Wie is de god van de mormonen? Hoe zien zij Jezus? De mormoonse religie blijkt een heuse “wolf in schaapskleren” te zijn![iv]

In 1982 schreef hij een boek “The Divine Center“ waarin hij spirituele groei- en meditatietechnieken aanbeveelt om dichter bij “god/het goddelijke” te komen. Deze technieken heeft hij in 1989 eveneens opgenomen in zijn boek over de 7 eigenschappen van effectief leiderschap. Hij heeft de volgende door mij vertaalde Engelse uitspraken gedaan:

Het geloof in evangelische kerken is een verschrikking in het oog van God.” [Divine Center, pag. 15.]
De evangelische leer van redding door genade alleen is een vals concept en een afvallige doctrine [Divine Center, pag. 68].

Hoewel hij naar alle wereldgodsdiensten verwijst, incl. het christendom, moet een dergelijk expliciet ontkennen van het eeuwige evangelie ons grote zorgen baren als zijn leer en methodes in onze christelijke scholen worden ingevoerd. Om brede ingang te vinden heeft hij de pragmatiek vermengd met christelijke, joodse en oosterse elementen. Hij ontdekte hoe hij mormoonse waarheden aan niet-mormonen kon vertellen door zijn vocabulaire aan te passen. Hij schrijft: “Ik ondervond in gesprek met verschillende niet-mormonen in verschillende culturen dat we kunnen onderrichten en getuigen over veel ‘evangelie’- principes, als we zorgvuldig onze woorden kiezen die onze inhoud dragen, maar aansluiten bij hun ervaring en gedachtegoed” [Divine Center, pag. 240]. Hij is dus een kameleon die woorden uit een christelijke achtergrond gebruikt om zijn denkbeelden geaccepteerd te krijgen. Hij schrijft bijvoorbeeld over het krijgen van vertrouwen in relaties door te doen wat we zeggen, integer te zijn en als we fout zijn dat ook eerlijk toe te geven. Dat zijn mooie Bijbelse gedachten, maar die gebruikt hij om christenen open te stellen voor zijn verkeerde leer. Er zijn praktische zaken zoals de belangrijkste zaken eerst doen, die elk weldenkend mens begrijpt en kan toepassen. Er zijn sympathieke zaken, zoals het niet willen winnen ten koste van de ander of eerst luisteren en dan pas zelf begrepen worden, maar er zijn ook andere zaken zoals blijkt uit hetgeen hij gezegd heeft: “Mensen kunnen niet veranderen, als er van binnen niet iets onveranderlijks aanwezig is.” Wat is dat dan of wie is dat dan of hoe kom je in een dergelijk staat? De leider in mij ben ik misschien niet zelf, maar is een hogere macht die toegang tot mij wil, een antichrist.

Zonder het Bijbelse evangelie, niet meer mijn ik maar Christus, is er geen “overwinning op jezelf te behalen”. Je komt dan snel terecht in on-Bijbelse methoden. De proactieve houding bij Covey gaat uit van de maakbaarheid (human potential). Hij spreekt over “positieve energie” die “jouw invloedssfeer vergroot”. Dit gaat uit van het positief humanistisch mensbeeld en positief denken. Je moet bij het begin een doel voor ogen hebben. De vraag daarbij is, hoe kom je aan een doel? Hij spreekt dan over twee scheppingen. De eerste is in je eigen verbeelding (imaginatie) en de tweede in je eigen omgeving (fysiek). De mens wordt zelf (her)schepper, de mens wordt god. Waar gaan we dan op zoek om onze eigen verbeelding te voeden, waar ligt onze bron van creativiteit? Covey beveelt visualisatie[v] aan. Hij zegt verder dat “mensen een onbegrensd potentieel hebben dat afgeleid is van de mormoonse leer dat mensen goden zijn in embryonale vorm” [Divine Center, pag. 164-66]. Dave Hunt heeft in zijn boek “ Christendom in verleiding” al deze technieken beschreven als on-Bijbels.

In het boek en de programma’s zijn deze elementen voor de oplettende christelijke lezer niet moeilijk te ontdekken. Het CPS haalt bijvoorbeeld Helen Keller aan: “Wat ik zoek, is niet daarbuiten maar is in mij”. Zij is sterk beïnvloed door de leer van Emanuel Swedenborg[vi]. Ook de Dalai Lama wordt aangehaald: “Als we het verstand van onze kinderen opvoeden dan mogen wij niet hun hart vergeten”. Het gaat God, en christelijke scholen, juist om het hart van onze kinderen! Covey’s leer is gebaseerd op het fundamentele principe “van binnen naar buiten”, maar dan zonder de inwonende Christus. De kern van je eigen identiteit is je vertrekpunt. Bijbels geduid hebben we het dan over de gevallen, oude mens, de Adams natuur die onder de zonde ligt.

De dwang van Covey
Covey geloofde en leerde, dat in ieder mens ‘licht’ aanwezig is en zag het als zijn missie om de mens dat ‘licht’ te laten ontdekken en steeds helderder te laten schijnen. Je hebt een vrije wil om voor het goede te kiezen. Hoe anders schrijft Paulus, dat als hij het goede wil doen, het kwade bij hem ligt. De oplossing van Covey is dan ook niet het bevrijdend evangelie van de Bijbel. Jezus Christus en zijn verlossingswerk aan het kruis zijn niet aanwezig bij Covey. Was zijn insteek in eerste instantie individueel gericht daarna werd het meer gericht op het geheel (corporate). Het is een krachtiger lichtbron als iedereen op hetzelfde moment dit ‘licht’ uitstraalt, dan dat ieder voor zich op zijn tijd en wijze dit doet. Hij richt zich meer op ‘corporate identity’ en ‘corporate testimony’. Het wordt daarmee ook steeds meer dwangmatig. Als je niet mee doet, lig je eruit. De school wordt een “Lighthouse School” door het Covey-instituut gecertificeerd. Dat geldt voor alle leerlingen en voor alle docenten. Dat de OBS Atlantis te Amersfoort hiervoor koos, is nog te begrijpen, maar hoe kan het zijn dat protestants-christelijke en reformatorische scholen hiervoor open staan? Via een remedial teacher die zelf op cursus is geweest of een masterstudent van een christelijke pabo wordt het programma binnengehaald waarbij zowel de directeur als het schoolbestuur impliciet het laat begaan of zelfs expliciet zijn instemming ermee geeft. Welke plaats heeft Christus nog in zo’n christelijke school? Zoals een directeur op een christelijke school toegaf: ‘De kinderen worden steeds drukker, we kunnen hun aandacht niet meer krijgen of langer vasthouden. We hebben steeds minder vat op hen. Ouders tonen weinig betrokkenheid en de meeste kerkbesturen hebben geen oog meer voor wat er op de christelijke scholen gebeurt.’

De Heere Jezus zegt in Johannes 10, dat Hij de goede herder is en Hij zijn schapen kent en de schapen kennen Hem en volgen Hem, omdat zij zijn stem kennen. Hij waarschuwt zijn schapen ook om de vreemde niet te volgen, maar er voor weg te lopen omdat de schapen de stem van de vreemde niet kennen. Laten wij onze kinderen in de steek, zodat ze gestolen, geslacht en verdelgd worden? Dat zijn sterke woorden die de Heere Jezus zelf gebruikt. Laten wij onze kinderen weiden!

[i] https://www.franklincovey.nl/de-7-eigenschappen-van-effectief-leiderschap/
[ii] www.theleaderinme.org
iii]https://obskompas.saamscholen.nl/Portals/791/docs/eBook%20The%20leader%20in%20me.
pdf?ver=2017-03-06-113521-873
[iv] https://www.bijbelengeloof.com/index.php?option=com_content&view=category&id=159&Itemid=105
[v] (Creatieve) visualisatie of imaginatie (geleide fantasie) is het vermogen om zich een aanschouwelijke voorstelling te maken van onze wensen of gedachten, met het doel om deze voorstelling tot werkelijkheid te maken.
[vi]https://nl.wikipedia.org/wiki/Emanuel_Swedenborg
Voor verdere info kunt u ook kijken op : http://www.apologeticsindex.org/c12.html

Swawek van der Meer