WIJ KOZEN THUISONDERWIJS II

Thuisonderwijs in de praktijk

In het vorige artikel schreven we over de achtergronden van thuisonderwijs. Nu willen we schetsen wat we zelf als positieve kanten van thuisonderwijs ervaren. Sommige punten zijn heel praktisch, andere hebben betrekking op de achterliggende geestelijke waarde van thuisonderwijs. Dit onderwijs vraagt offers in de vorm van tijd, energie en financiële middelen, maar het is de investering dubbel en dwars waard. Het is een impuls voor de relatie tussen ouders en kinderen en broers en zussen, het stelt een kind in staat om zelfvertrouwen en een realistisch zelfbeeld te ontwikkelen, het biedt een veilige basis van waaruit een kind de wereld kan ontdekken.

 

(Geloofs)opvoeding

Als thuisonderwijs-ouders heb je meer mogelijkheden om je kinderen het geloof voor te leven in de concrete situaties van alledag, dan wanneer je kinderen alle dagen naar school gaan. Je kunt consequent aandacht besteden aan karaktervorming en -ontwikkeling en je kind in veel situaties met raad en daad bijstaan. Dat wil niet zeggen, dat ze nooit hun neus stoten of dat je je kind voor alle gevaren behoedt. De essentie is toerusting en oefening in karaktereigenschappen als doorzettingsvermogen, uithoudingsvermogen, bescheidenheid, hulpvaardigheid, zorgvuldigheid, nauwkeurigheid, etc. Een kind krijgt de ruimte om geloofswaarheden te overdenken en te doordenken, vragen te stellen en zelf te bepalen wat hij ervan vindt. Hij wordt niet beïnvloed door een heersende mening van een groep die er een andere mening op na houdt. Het karakter van een kind krijgt meer ruimte zich te ontwikkelen, omdat het kind niet onder groepsdruk staat en niet gedwongen wordt om zich ter wille van zijn acceptatie in de groep of zelfs met het oog op zijn eigen veiligheid (denk aan pesten) te conformeren aan groepsnormen die eigenlijk de zijne niet zijn.

 

Verdieping van relaties

Toen we nog geen thuisonderwijs gaven, hadden we een goede relatie met ons kind. Daar waren we blij mee. Maar we konden niet vermoeden hoeveel beter die relatie nog kon worden en hoeveel hechter en dieper. Nu, na drie jaren, kunnen we zeggen, dat we ons kind nog véél beter hebben leren kennen (en hij ons). Er is een hechtere onderlinge band en meer vertrouwen, waardoor corrigeren ook gemakkelijker is. We kunnen beter rekening houden met de fase waarin hij zich bevindt qua lichamelijke en geestelijke ontwikkeling.

Als een kind naar school gaat, maak je het als ouder hoofdzakelijk mee op momenten dat het haast heeft (’s ochtends) of moe is (’s middags/’s avonds en in het weekend). In die omstandigheden is er veel meer aanleiding tot onderlinge irritatie dan wanneer je elkaar op de beste momenten van de dag meemaakt, als je allemaal uitgerust en energiek bent. Onderlinge meningsverschillen kunnen dan snel worden opgelost en dit bevordert een fijne sfeer. Hoe beter de relatie tussen ouders en kinderen zich ontwikkelt en verdiept, hoe zekerder het kind zich zal voelen en hoe beter het voorbereid is op het leven als volwassene met z’n eigen moeilijkheden en vreugden. Een goede band tussen ouders en kinderen schept voorwaarden en stelt kinderen in staat zelf goede relaties met anderen, in het bijzonder met de toekomstige echtgeno(o)t(e), op te bouwen.

 

Ruimte voor ontwikkeling

Als je thuisonderwijs geeft, vorm je niet alleen je kinderen, je wordt zelf ook gevormd. God gebruikt je kinderen om je te vormen. Je roeping als vader en moeder krijgt nog concreter vorm en vraagt veel van je. Je hebt als het ware een spiegel voor je gedrag. Je eigen karakterfouten en slechte gewoonten zie je terug bij je kinderen. Je leert om eerst aan jezelf te werken, als je ongewenst gedrag wilt corrigeren. Thuisonderwijs vraagt van ouders groei in geestelijke volwassenheid. De rust en genegenheid die kinderen bij thuisonderwijs dagelijks van hun ouders ervaren, geeft het kind zekerheid en veiligheid en juist daardoor de moed en het vertrouwen om de wereld te gaan ontdekken en zich verder te ontwikkelen.

 

Eenheid en evenwicht in het leven

Het leven is meer een eenheid, de zondag houdt meer verband met de rest van de week dan bij schoolgang. Thuisonderwijs stelt een gezin in staat een eigen planning te maken; het gezinsleven wordt niet (meer) bepaald door verschillende roosters van verschillende gezinsleden die het moeilijk maken om bijvoorbeeld maaltijden gezamenlijk te nuttigen en dingen samen te doen.

 

Leven is leren

Nu we thuisonderwijs geven, kunnen we ons kind een positieve werkhouding bijbrengen door hem te motiveren en door zelf het goede voorbeeld te geven. Ook al moet er regelmatig iets gebeuren dat niet direct leuk is (sommen bijvoorbeeld), toch komt het leren voort uit een intrinsieke motivatie. Thuisonderwijs-kinderen vinden leren (weer) leuk en gaan graag op zoek naar antwoorden op vragen. Er is veel tijd om onderwerpen uit te diepen, de leerervaring en de horizonverbreding zijn de beloning voor de inspanning. Het leren vindt plaats in concrete situaties. Een voorbeeld: een kind schrijft een artikel voor een natuurtijdschrift en voert de daaruit voortvloeiende correspondentie met de uitgever. Het Engelstalige artikel wordt gepubliceerd en door duizenden gelezen. Het is een goede oefening voor Engels stellen en Engelse correspondentie en voor competenties als beleefdheid, zorgvuldigheid en doorzettingsvermogen. De activiteit die in het artikel beschreven wordt (wadlopen), was een goede lichamelijke oefening, een mooie excursie (biologie) en bood bovendien een sociale situatie om allerlei vaardigheden te oefenen. Er moest voldaan worden aan externe eisen (een bepaald thema, bijpassende foto’s, etc.). Kortom, een concreet project dat weliswaar geen cijfer oplevert, maar waarbij de inspanning duidelijk gewaardeerd wordt en vrucht draagt.

 

Rekening houden met verschillen

Als thuisonderwijzer kan ik het tempo aanpassen (hoger of lager) aan de mogelijkheden van mijn kind en  het per onderwerp laten variëren. Adaptief onderwijs pur sang. Ook kunnen we rekening houden met de verschillen tussen jongens en meisjes. In de afgelopen decennia heeft het idee opgeld gedaan dat verschillen tussen jongens en meisjes aangeleerd zijn en dat een unisexpedagogiek dé oplossing is. Dit idee is zeer diep doorgedrongen in de huidige didactiek en blijkt met name jongens in problemen te brengen. Uit de statistieken komt duidelijk naar voren dat jongens het zwaar hebben in het huidige onderwijs- en opvoedingsklimaat[1]. Thuisonderwijs maakt het mogelijk om meer rekening te houden met de verschillen tussen jongens en meisjes, zowel in leerstijl als in leerbehoeften.

Door thuisonderwijs staan jongens en meisjes minder bloot aan de eenzijdige boodschap die de huidige maatschappij afgeeft ten aanzien van de rol van mannen en vrouwen. Wat is het effect op jongens van de voortdurende boodschap dat meisjes economisch en financieel zelfstandig moeten worden, voor het geval hun man overlijdt dan wel wegloopt? Welk verwachtingspatroon krijgen onze kinderen voorgeschoteld? Wat is het effect op jongens van deze benadering? Voelen zij zich in hun waarde gelaten? Waarom nemen maatschappelijke problemen als scheiding en kindermishandeling toch hand over hand toe? Leren onze jongens nog verantwoordelijkheid nemen voor een gezin? Leren zij meisjes nog te zien als toekomstige moeders en leren zij nog om hen in bescherming te nemen? Nee. Wat onze jongens en meisjes meekrijgen, is het geijkte beeld ‘een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’. Is het u ooit opgevallen dat deze slogan een ‘self fulfilling prophecy’ is gebleken? Als je de evolutietheorie verwerpt en de schepping aanvaardt, is het logisch om in opvoeding  en onderwijs meer aandacht te besteden aan de scheppingsorde en aan de verschillende verantwoordelijkheden van man en vrouw.

 

Toekomstgericht onderwijs

Christelijk thuisonderwijs richt zich op de toekomst.  We kunnen onze kinderen voorbereiden op alle facetten van het latere leven. In de laatste decennia is het schoolonderwijs meer en meer in het teken komen te staan van de toekomstige baan en de persoonlijke ontwikkeling. Dit is een individualistische benadering. Een baan is maar één aspect van het leven als volwassene. Thuisonderwijs maakt het mogelijk om het verwerven van kennis in het kader van de totale voorbereiding op het leven als volwassene te plaatsen. De vraag is niet zozeer: welke baan zou je kunnen kiezen, zodat je ook in economisch moeilijke tijden inkomenszekerheid hebt, maar vooral: welke vaardigheden heb je nodig om je ook in economisch moeilijke tijden te redden, welke vaardigheden heb je, als man en als vrouw, nodig om goed voor je gezin te zorgen?

 

Vrijheid van onderwijs

Thuisonderwijs stelt ons in staat om de wortels te onderzoeken van hedendaagse pedagogische en didactische benaderingen en bewuste en verantwoorde keuzes te maken. We kunnen met ons kind meerdere kanten van een zaak bekijken. Kinderen worden niet onderworpen aan onderwijshypes en als ouders heb je minder te maken met de sturende hand van de overheid. De overheid neigt zich steeds meer te richten op de inhoud van een vak. Deze ontwikkeling is met name voor christelijke scholen, ouders en kinderen ongewenst, omdat de overheid op deze manier haar eigen uitgangspunt gaat overdragen aan onze kinderen, een uitgangspunt dat humanistisch, antropocentrisch, is en daarom niet strookt met een theo- of christocentrische overtuiging. Dit is een ongewenst ontwikkeling en een bedreiging van de vrijheid van onderwijs en godsdienst. Het zou thuisonderwijs in de toekomst noodzakelijker kunnen maken, dan we nu vermoeden.

Kor en Erna Stelma